Psyche: angst na een val

15 april 2015, 00:00 Nieuws

Vallen en opstaan?

Als je een keer flink van je paard bent gevallen, kan het lastig zijn om weer met dezelfde dosis zelfvertrouwen op te stappen. Natuurlijk is dit voor iedereen anders en zijn er ook genoeg ruiters die na een val gewoon verder gaan waar ze gebleven waren. Toch kan angst na een val iedere ruiter overkomen, in welke discipline en op welk niveau je ook rijdt. Sanne vertelt: “Ik heb het zelf ook meegemaakt. Op wedstrijd ben ik een keer tot twee keer toe keihard gevallen omdat mijn paard recht omhoog kwam toen ik opstapte. Wat je in zo’n situatie vaak ziet is dat een overlevingsreactie krijgt en enorm veel adrenaline. Mijn proef ging uiteindelijk ontzettend goed, misschien juist wel door die adrenalinekick. Achteraf bleek ik een zware hersenschudding en een gebroken arm te hebben opgelopen door die val, wat ik door de spanning en adrenaline toen helemaal niet voelde. Mijn echte angst kwam pas veel later, toen ik het werk met dat paard weer oppakte nadat hij vanwege een blessure een tijd rust had gehad. Ik had mijn hart in mijn keel en zag allerlei noodscenario’s voor me toen ik weer voor de eerste keer opstapte. Dat werkt natuurlijk niet bij een paard. Het is daarom belangrijk om niets te forceren. Ik hoor veel instructeurs roepen: ‘hup, er weer op en pak hem aan!’ Dat kan soms goed werken, maar niet voor iedereen. Soms is het goed jezelf vooral de tijd te geven. Forceren werkt niet, zeker niet met paarden. Bovendien zie je de angst dan vaak na een tijdje weer terugkomen.”

Niet rationeel

Hoewel veel therapieën wel gericht zijn op het rationele, hoeft angst niet per se rationeel te zijn. Sanne legt uit: “Je kunt zelf ook wel weten dat je paard heel braaf is, het helpt niet altijd als iemand je dat vertelt. Als iemand bang is in het donker kun je ook wel zeggen dat er niets is om bang voor te zijn, maar diegene vindt het toch eng. Angst is een overlevingsmechanisme, het heeft te maken met natuurlijke instincten. Als je in gevaar bent geweest, ben je daar in de toekomst bang voor. Je lichaam waarschuwt je voor dat gevaar. Zo werkte dat in de oertijd en zo werkt het nog steeds.” Angst is dus eigenlijk heel nuttig, je moet alleen wel weten hoe je ermee omgaat zodat het je niet in de weg staat.

Fysieke reacties

Wat er met je lichaam gebeurt als je bang bent, is voor iedereen anders. Sanne ziet in haar werk verschillende mensen op verschillende manieren reageren als ze bang zijn op hun paard. “Sommige mensen bevriezen en doen niets meer. Anderen stappen af, die vluchten uit de situatie. Er zijn ook ruiters die omgekeerd reageren, die juist ‘in de aanval’ gaan. Bij zulke mensen lijkt het soms alsof ze niet bang zijn, maar de angst zit er wel. In sommige situaties kan het helpen om voor de ‘aanval’ te kiezen en juist brutaal te gaan rijden. Bij een heel dominant paard bijvoorbeeld, kan dit goed werken. Maar is jouw paard juist heel gevoelig, dan werkt het averechts en zal het ook je angst niet verminderen.”

 Tips om te leren omgaan met angst na een val

• Ademhalingsoefeningen kunnen je helpen te ontspanning in een situatie waarin je bang bent. De techniek van deze oefeningen train je naast het paard. Je kunt deze oefeningen droog trainen, bijvoorbeeld in de file of voor een vervelende vergadering op je werk. Daarna kun je ze gebruiken als je (met angst) op je paard zit. Paarden reageren daar vaak heel goed op.


• Zorg dat je ondersteuning hebt van iemand waar je je veilig bij voelt. Vraag iemand die je vertrouwt om er bij te zijn als je datgene gaat doen waar je bang voor bent. Vraag bijvoorbeeld iemand om je paard vast te houden als je opstapt of langs de kant te blijven kijken als je rijdt.


• Kies het juiste moment. Als je bang bent om te rijden, doe het dan niet na een drukke dag, waarop je al veel stress hebt gehad. Doe het rustig of doe het niet, want je maakt je angst er anders alleen maar erger mee.


• Forceer het niet. Het is belangrijk te erkennen dat je een probleem hebt en iets moeilijk vindt, dus neem de tijd. Voor een klein groepje mensen zou het kunnen werken om er meteen weer op te stappen alsof er niets is gebeurd, maar dit is niet voor iedereen zo en dat is geen schande.


• Je zou kunnen overwegen of valtraining misschien iets voor jou is, zodat je voorbereid bent als het (weer) gebeurt. Maar besef wel dat de angst waarschijnlijk vooral in het gevoel van gebrek aan controle zit, niet in het vallen zelf.