Zoönosen: Paard ziek, jij ziek?
NieuwsSalmonella en schimmel. Je paard kan er flink last van hebben. Maar jij ook, want het zijn ziekten die van paard op mens kunnen overgaan. Deze worden ook wel zoönosen genoemd. Gelukkig zijn dit de enige twee besmettelijke plaaggeesten, alhoewel er ook medische problemen zijn die zowel jij als je paard kunnen oplopen. Dr. Marianne Sloet, van de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht, legt uit hoe je ze kunt behandelen en voorkomen.
Heeft een paard een schimmelinfectie, dan is er een kleine kans dat je die als mens oploopt. ,,Paarden hebben meerdere soorten schimmels die huidproblemen kunnen geven, slechts één is besmettelijk voor mensen”, vertelt dr. Marianne Sloet. Het begint hetzelfde: een ronde, grijsachtige schilferige plek die zich uitbreidt. Het centrum van zo’n plek gaat dan alweer genezen waarna op meerdere plaatsen cirkels ontstaan. In de volksmond heeft dit de benaming ‘ringworm’ opgeleverd, maar het heeft niets met wormen te maken. Er is één verschil: bij mensen jeuken de plekken verschrikkelijk en bij paarden meestal niet.
Zo’n vijf tot tien procent van alle paarden is besmet met de salmonellabacterie, die scheiden ze soms uit met de mest. Salmonella kan diarree opleveren, maar vaak zijn er helemaal geen symptomen. Is een paard verzwakt, bijvoorbeeld na een lange reis of na een operatie, dan kan deze bacterie ineens opspelen en voor hoge koorts en hevige diarree zorgen. Daar kan een paard zelfs aan overlijden. Mensen met een lage weerstand kunnen ook last krijgen van deze bacterie. Of ze die via een paard hebben opgelopen is daarbij de vraag. ,,Er zijn maar heel weinig bewezen gevallen waarbij een paard de schuldige is”, vertelt Marianne Sloet. Bij mensen leidt besmetting ook tot buikpijn en diarree. Een ernstige
salmonellainfectie kan voor verzwakte mensen en paarden fataal zijn. Sommige stammen kunnen ook bloedvergiftiging veroorzaken. ,,Maar dan praat je echt over extreme gevallen.” Goede hygiëne en weerstand voorkomen problemen. Was altijd je handen als je bij je paard bent geweest of de stal hebt uitgemest. Zeker als je daarna gaat eten.
,,Eigenlijk zijn schimmel en salmonella de enige twee zoönosen van een paard. Er zijn nog wel een paar aandoeningen die zowel een paard als een mens kunnen krijgen, maar die niet van een paard op een mens worden overgedragen. Tetanus bijvoorbeeld. Maar dat is nauwelijks relevant, want tetanus komt tegenwoordig nog maar zelden voor. Vrijwel alle paarden zijn ertegen gevaccineerd. ” Tetanus wordt veroorzaakt door de bacterie Clostridium tetani, die onder andere in paardenmest en straatvuil leeft. Bij een verwonding kan deze het lichaam binnendringen. De bacterie produceert een gif dat zowel bij mensen als bij paarden ernstige spierkrampen veroorzaakt. Die treden het eerste op in de kaken, vandaar dat tetanus ook wel ‘kaakklem’ wordt genoemd. Het is vrijwel altijd dodelijk. Kinderen in Nederland krijgen een basisvaccinatie tegen de ziekte. Maar bij een verwonding op latere leeftijd in de omgeving van paarden wordt vaak uit voorzorg een herhalingsvaccinatie gegeven.
Teken kunnen de bacterie Borrelia burgdorferi overbrengen die de ziekte van Lyme veroorzaakt bij mensen. Er zijn ook paarden die hiermee zijn besmet door een tekenbeet. Omdat de symptomen divers en soms vaag zijn, is lastig aan te geven in hoeverre zij kampen met de ziekte van Lyme. Het paard speelt geen grote rol in het verspreiden van Lyme, omdat de nimfen van teken (onvolwassen teken) de bacterie meestal niet bij paarden opdoen. Besmetting kan worden voorkomen door zowel bij mens als paard het lichaam te inspecteren als men met hoog gras of struikgewas in aanraking is gekomen. Door de teken snel te verwijderen, binnen 24 uur, is de kans op besmetting klein.
Dit is een samenvatting van het artikel dat in Bit 193 is gepubliceerd.
