Insecten, wat zijn de grootste plaaggeesten?

1 januari 1970, 00:00 Nieuws
Zomer betekent lekker weer en lang licht, maar deze tijd van het jaar kent ook een groot nadeel. Met de zon komen ook de plaaginsecten tevoorschijn. Wat zijn de grootste lastpakken en hoe raak je ze kwijt? Professor Marianne Sloet van de Universiteit Utrecht geeft toelichting.

Gewone vlieg

(Musca domestica)
Ze zitten overal, vooral als de temperaturen stijgen. Ze zijn voornamelijk irritant met hun kriebelpootjes want ze steken en bijten niet. Vliegen eten alleen vloeibaar voedsel en houden van vocht, rottend vuil en mest. daar leggen ze ook hun eitjes in. “Het enige risico van gewone vliegen is dat ze bacteriën overbrengen, omdat ze graag op allerlei viezigheid zitten. Als ze daarna op een wond of op de ooghoeken van een paard gaan zitten om vocht te zuigen, kan dat tot ontstekingen leiden. die zijn gelukkig goed te bestrijden. En soms worden eitjes gelegd in wonden, waar dan later maden uitkruipen die weefsel beschadigen. Dat komt ook wel eens voor bij chronisch progressief lymfeoedeem aan de benen bij koudbloedpaarden, wat vaak onterecht voor mok wordt aangezien”, legt Marianne Sloet uit.

Stalvlieg

(Stomoxys calcitrans)
Net als de gewone vlieg komt de stalvlieg overal voor. Hij ziet er ook net zo uit, maar hij is wel vervelender, want zowel het mannetje als het vrouwtje bijt en zuigt bloed bij mensen en paarden. Stalvliegen worden vooral actief bij broeierig weer. Ze zitten binnen en buiten. De beet is voelbaar, maar niet heel erg pijnlijk. Het heeft meestal geen gevolgen. “Het is een klein bultje dat snel wegtrekt.”

Dazen

(Tabanidae)
Dazen vormen vooral in loofbosrijke delen van nederland een steeds groter wordend probleem. De overlast is met name op warme dagen hevig. Ze komen vooral af op lichaamswarmte en donkere kleuren. Het is niet duidelijk of er een relatie bestaat met het veranderende beleid ten aanzien van de toegestane bestrijdingsmiddelen. Feit is dat deze grote grijsbruine vliegen ervoor zorgen dat je op bepaalde plekken in de warmere jaargetijden alleen kunt buitenrijden als je jezelf en je paard als een soort mummie inpakt en dat paarden alleen heel vroeg of heel laat de weide in kunnen.

Dazenmannetjes zijn ongevaarlijk, maar het vrouwtje heeft een gemene steeksnuit waarmee ze bloed zuigt. De beet is pijnlijk en kan een flinke bult veroorzaken, die tot wel een paar dagen zichtbaar kan blijven. En ze lust niet alleen paarden, ook ruiters en menners zijn niet veilig. dazen zijn hardnekkige types. Ze kunnen zich flink vastklemmen, dus een veeg met een paardenstaart is niet altijd afdoende. en ze hebben een dik pantser, dus een tik met je hand overleven ze meestal ook. Kapotknijpen of wrijven werkt wel, waarna je vaak een bloedvlek ziet van de beet. Marianne Sloet: “Het doet pijn, maar dat is alles. Ze leggen geen eitjes op of in hun slachtoffers. Het grootste risico is dat paarden ervan in paniek raken en zichzelf daardoor beschadigen.

Horzels

(Gasterophilus intestinalis)
Er bestaat in de paardenwereld de nodige verwarring over horzels en dazen. Ze worden vaak door elkaar gehaald. Horzels steken of bijten niet. Ze zien er uit als dikke zoemende bijen met een krom achterlijf. De vrouwtjes proberen in de warme maanden van het jaar hun eitjes vast te plakken aan de haren van een paard. Je kunt ze herkennen als gele stipjes. Er zijn speciale schuurblokken en mesjes in de handel met een kartelrandje, waarmee je die eitjes van de haren kunt afkrabben.

“Paarden zijn bang voor horzels, dus ze rennen er vaak voor weg. Een ander risico is dat de eitjes in het paard terechtkomen als hij aan de huid likt waar ze op zitten. Dan komen de larven in de maag of dunne darm uit. Ze hechten zich met hun bek vast aan de wand, waarbij ze schade aanrichten aan het slijmvlies. De larven zijn goed te bestrijden met ivermectine. geef echter nooit zomaar een ontwormingsmiddel. Doe dat altijd in overleg met je dierenarts”, vertelt Marianne Sloet.

Paardenluisvlieg

(Hippobosca equina)
Het is niet zo’n bekende kwelgeest, maar hij komt wel voor in Nederland. Ook zijn familielid, de herten(luis)vlieg wordt heel soms bij paarden aangetroffen. Het is een griezelig soort vlieg, bruin, grijs of roodachtig van kleur, met weerhaken aan zijn poten, waarmee hij zich aan een gastheer vastklemt. Het vrouwtje is opnieuw de dader, zij zuigt bloed om zich te voeden. Ze heeft het vooral voorzien op de liezen en geslachtsdelen van een paard. Er gaan filmpjes rond op Facebook waarin is te zien hoe paarden met zo’n monster in de buurt volledig in paniek raken. Net als dazen zijn deze bijters voorzien van een stevig pantser en sla je ze niet zomaar dood. Ze zijn ook akelig snel, dus het valt niet mee om ze te pakken. Pas goed op dat je, als je een paard met zo’n belager te hulp schiet, niet per ongeluk zelf een trap krijgt.

Muggen

(Nematocera)
De gewone steekmug, die al zoemend in je slaapkamer je nacht tot een hel kan maken, is voor een paard net zo vervelend. Ook hij krijgt er jeukbulten van als de vrouwtjesmug bloed heeft gezogen. Maar er is een groter gevaar. Marianne Sloet: “Muggen kunnen het West-Nijl virus overbrengen. Dat is een gevaarlijke aandoening die vanuit Oost- en Zuid-Europa langzaam oprukt naar West-Europa en ook op mensen kan worden overgebracht. Deze aandoening gaat gepaard met koorts en kan ataxie en verlammingen veroorzaken. er is geen behandeling tegen als een paard eenmaal besmet is, Wel is er een vaccin ter voorkoming. dat is zeker een aanrader als je met sportpaarden reist naar landen waar het virus voorkomt.”

Knutten

(Culicoides)
Knutten zijn kleine steekmuggen die grote overlast kunnen veroorzaken. Bij paarden die er gevoelig voor zijn, veroorzaken ze staart- en maneneczeem, een aandoening die zo veel jeuk met zich meebrengt dat paarden zich soms tot bloedens toe openschuren. “De jeuk ontstaat als reactie op het speeksel dat deze muggen in hun gastheer spuiten bij het steken. Staart- en maneneczeem kan een paard en daarmee zijn eigenaar in extreme gevallen tot wanhoop drijven.

De beste oplossing is nog altijd proberen te voorkomen dat je paard wordt gestoken. Dat kan door speciale beschermende dekens te gebruiken die het hele lichaam van hoofd tot staart bedekken en door paarden voor de avondschemer binnen te halen. Knutten kunnen ook een nog veel gevaarlijkere aandoening overbrengen, namelijk de potentieel dodelijke Afrikaanse paardenpest. Deze ziekte komt tot nu toe niet voor in Europa, maar dat kan zomaar veranderen als deze door dieren of insecten wordt binnengebracht. Er bestaat in Zuid-Afrika wel een vaccin tegen, alleen kent dit vele bijwerkingen en beschermt het niet voldoende.”

Wespen

(Vespula vulgaris)
Wespen worden aangetrokken door zoetigheid en hebben op zich niets met paarden. Maar zit er eentje bij je paard en komt hij in de knel, dan steekt hij. En dat doet bij een paard net zo gemeen zeer als bij ons, dus je kunt een hevige reactie verwachten. “De steek op zich is niet schadelijk voor een paard. er ontstaat een forse bult, die vanzelf weer wegtrekt. Ik heb bij paarden nog nooit een allergische reactie gezien zoals die bij mensen kan voorkomen”, zegt Marianne Sloet.

Teken

(Ixodes)
Dit zijn geen insecten, maar spinachtigen (arachniden), want ze hebben acht poten in plaats van zes. Vervelend kunnen ze wel zijn. Teken leven in struikgewas en lang
gras. Ze laten zich vallen op passerende mensen en dieren en bijten zich vast om zich vol bloed te zuigen. Als je een buitenrit maakt, doe je er goed aan om na thuiskomst jezelf en je paard te controleren.

Veel teken zijn besmet met kiemen, zoals de Borrelia, die na een beet in de gastheer belanden en de ziekte van Lyme kunnen veroorzaken. Marianne Sloet: “Over Lyme is nog veel onduidelijkheid. er is weinig bewijs dat het de oorzaak is van bepaalde klachten. Er zijn veel paarden die antistoffen hebben tegen de Borrelia-bacterie, dus daarmee in aanraking zijn geweest. Toch hebben die lang niet allemaal problemen. het is echter wel verstandig om teken zo snel mogelijk te verwijderen. Gebruik daarvoor altijd een tekentangetje. nooit eerst verdoven met alcohol, want dan spugen ze alsnog hun inhoud in de gastheer. Wie met zijn paard veel in gebieden komt met teken kan in overleg met de dierenarts een middel proberen dat voor honden en katten wordt gebruikt.”