Fenna en Gisella over de stelling: “Ieder paard verdient een op maat gemaakt zadel”

De stelling is: “Ieder paard verdient een op maat gemaakt zadel”. In onderstaande tabel zie je hoe de volgers van Bit & Cap hebben gestemd op deze stelling. In het artikel gaan Fenna & Gisella er verder op in:

Tabel: Bit & Cap

Passend

“Persoonlijk vind ik deze stelling wat te zwart wit”, opent Gisella. “Wat mij betreft verdient ieder paard een passend zadel, wat geen ongemak veroorzaakt, hem of haar in staat stelt zo vrij mogelijk te bewegen en het gewicht van de ruiter mooi gelijkmatig verdeelt. Of dat zadel specifiek op maat is gemaakt doet er minder toe.”

“Ik vind het vooral belangrijk dat het past. Soms kan dat ook met een zadel dat niet op maat is gemaakt, maar wel op het paard gepast is en waar nodig is aangepast.”

Ook voor de ruiter

“Daar ben ik het mee eens”, aldus Fenna. 

“Daarnaast is het overigens ook erg belangrijk dat het zadel ook past en fijn zit voor de ruiter of amazone die ermee rijdt. Soms hoor ik weleens iemand zeggen dat het voor hem of haar niet zo belangrijk is of het zadel goed zit, het moet vooral voor het paard perfect zijn. Een zadel dat wel perfect is voor het paard, maar niet fijn zit voor de ruiter of amazone is echter ook niet ideaal.” 

“Pas als je goed en onafhankelijk kan zitten en de bewegingen van een paard kan volgen, zal het voor een paard pas echt optimaal zijn. Voor zowel paard als ruiter/amazone dient het zadel dus te passen.”

“Wat ook iets is om rekening mee te houden is dat paarden steeds (kunnen) veranderen”- ©Copyright - Lisa Dijk Photographt

Rugproblemen

Gisella: “Ik zie in mijn werk geregeld rugproblemen waarbij het zadel een rol speelt. Een zadel dat te smal of te breed is, rockt of brugt, te groot of juist te klein is kan echt flinke rugproblemen veroorzaken. In eerste instantie zal dat met name zijn in de vorm van huidirritatie of pijnlijke spieren, maar zwelling, spieratrofie, een ongunstige houding van de rug of een veranderde bewegingsafloop kunnen ook optreden.” 

“Dit is in zulke gevallen niet op te lossen met alleen een fysiotherapeutische behandeling of een andere trainingsmethode. Dat is dweilen met de kraan open. Er zal dus echt iets gedaan moeten worden om het zadel passend te krijgen op het paard of een ander zadel te vinden dat past.” 

“Als dat gelukt is kan het paard weer herstellen en/of zijn lichaam goed gaan gebruiken. Vaak is het nog wel nodig om zo’n paard fysiek (middels enkele behandelingen) en in de training goed te begeleiden.”

Verschillende maten bomen- ©Copyright - Lisa Dijk Photographt

Verandering

“Wat ook iets is om rekening mee te houden is dat paarden steeds (kunnen) veranderen”, vervolgt Fenna. “Een paard dat vol in training staat is anders bespierd dan een paard dat bijvoorbeeld door een blessure al maanden alleen mag stappen. Dat beïnvloedt de pasvorm van het zadel. Hetzelfde geldt overigens voor de seizoenen, ook die kunnen zorgen voor verandering.”

“Een paard dat na het winterseizoen weer op de wei mag zal allicht dikker worden, waardoor een zadel dat voorheen wel paste dan soms minder goed past. Hetzelfde geldt uiteraard andersom, als een zadel past als het paard wat voller is, kan het minder goed gaan passen als het paard afvalt.”

“Verder is het ook zo dat als een paard gedurende een revalidatietraject weer meer bespiering ontwikkelt, dat het dan dus ook van belang is om geregeld de pasvorm van het zadel te checken.”

Kale boom

“Die pasvorm kan voor sommige paarden erg nauw luisteren”, weet Gisella. 

“Er zijn paarden die na een aanpassing aan het zadel van slechts enkele millimeters opeens veel beter functioneren. Ik ben overigens een voorstander van het in eerste instantie passen van een kale boom op een paard. Dan pas kun je zien of dit stevige binnenwerk van een zadel qua vorm goed past bij je paard. Is dit niet of onvoldoende het geval, dan kun je er nog zoveel zachte kussens of onderleggers tussen leggen, uiteindelijk kan dit voor ongemak zorgen bij een paard.”

“Een boom die bijvoorbeeld de vorm van de rug niet goed volgt, denk aan een wat rechte rug met een boom met een sterke holling, zal op termijn toch te veel druk gaan geven op één op meerdere plekken.”

“Helaas geven niet alle merken de mogelijkheid om eerste te passen met de kale boom. Sommige merken hebben ook maar één of twee bomen die alleen qua breedte van het kopijzer en qua grootte (aantal inches) variëren en niet qua vorm. Dit is iets om goed na te vragen bij je zadelpasser. ‘Op maat gemaakt’ zegt soms meer over de mogelijkheden qua kleuren, wrongen, randjes en glitters dan dat het echt maatwerk is voor het paard. Durf dus goed na te vragen hoe dit zit.”

Een slecht passend zadel kan ernstige rugproblemen veroorzaken, die niet kunnen worden opgelost met alleen een fysiotherapeutische behandeling - Foto: Sanne Wiering

Voor ieder paard een zadel dat past

Fenna: “Ik denk ook dat het belangrijk is om ook bij een jong paard of een paard dat je slechts tijdelijk op stal hebt meteen met een goed zadel te beginnen. Op een professionele stal is het weliswaar niet altijd haalbaar om voor ieder paard een zadel te laten aanmeten en maken.” 

“Maar als je meerdere, in de basis goed gemaakte en gevormde zadels hebt liggen, waarvan je weet welke bomen erin zitten, dan kun je vaak voor vrijwel ieder paard een zadel vinden dat zo past dat het paard daar goed mee getraind kan worden. Eventueel is het dan nog een optie om met een goede variabele onderlegger te werken om zo een zadel nog beter passend te krijgen per paard.”

“Ook dan ben ik er wel weer een voorstander van dat daarbij geregeld de samenwerking met een professionele zadelpasser gezocht wordt zodat de ruiters en grooms weten wat ze doen. Het is helemaal ideaal als op zulke stallen, net als bij veel ruiters met slechts 1 of 2 paarden, geregeld de zadelpasser langskomt om goed te kijken welk zadel bij welk paard past en wat eventueel de pasvorm ten goede kan komen.”

Invloed ruiter

“Wat ook goed is om te weten, is dat uit metingen is gebleken dat bij eenzelfde paard en zadel de ruiter het verschil kan maken”, vertelt Gisella. 

“Dat wil zeggen dat bij een goede, gebalanceerde ruiter die het paard correct zijn lichaam kan laten gebruiken bij een drukmeting, de druk gelijkmatiger verdeeld bleek dan bij een minder handige ruiter.”

“Dat zie ik ook wel terug in de praktijk: voor sommige, overigens goedwillende particuliere ruiters is het voor ruiter en paard nóg belangrijker dat alles optimaal past. En een hele goede ruiter kan soms nog aardig uit de voeten met een zadel dat misschien niet perfect ligt, maar het paard toch geen ongemak geeft door de goede balans en rijtechniek van de ruiter.”

Gehele plaatje

“Als een zadel niet goed past, kijken wij ook altijd verder dan het zadel”, aldus Fenna. 

“Een scheefheid kan ook uit het paard zelf komen, of uit de ruiter. Een (soms nog niet opgemerkte) kreupelheid kan ervoor zorgen dat het zadel iets meer één kant op neigt. En een paard dat compenseert, zijn rug niet durft te ontspannen door een blessure of rugprobleem zal ook onder een ander zadel niet zomaar beter lopen. Wij kijken dan ook altijd naar het gehele plaatje.”

Goede pasvorm is wat telt

Gisella: “We kunnen dus concluderen dat een goed passend zadel weldegelijk heel erg belangrijk is. Pijn, ongemak, atrofie, drukkingen, witte haren, zwellingen of andere problemen kunnen gerelateerd zijn aan een niet optimaal passend zadel.”

“Zorg dat je samenwerkt met een échte professional, iemand die weet welke bomen er in zadels zitten, liefst past met kale bomen, maar ook een zadel zelf weer op je paard komt passen als het bijvoorbeeld aangepast is of opgevuld is. Een goede zadelpasser zal je ook altijd willen zien rijden. Koop ook nooit zomaar een zadel op internet.”

“Een medium boom van het ene merk kan totaal anders gevormd zijn bij een ander merk. En een zadel dat op ieder paard past? Dat bestaat niet! Kies ook niet per se voor het meest bekende zadel. Goede marketing betekent niet altijd een goede pasvorm en dat laatste is wat telt. En tot slot: houd altijd het complete plaatje in de gaten: dus ook het paard zelf, de ruiter en natuurlijk het zadel.” 

Fenna & Gisell - Foto: Sanne Wiering

Over Fenna en Gisella

Gisella Bartels is dierenfysiotherapeut, chiropractor en amazone. Ze is eigenaresse van Bartels Horse & Health Instituut. Gisella is breed ontwikkeld in de anatomie en biomechanica van het paard. Verder studeerde ze bewegingswetenschappen en bedrijfskunde & agribusiness. 

Fenna Elzinga is voormalig internationaal reiningamazone en richt zich met haar bedrijf Lelymare Horses op de opfok van jonge paarden en de revalidatie van (sport)paarden. Ze studeerde organisatiekunde.