?Tip Menke Steenbergen: zorg voor een goed stalklimaat
NieuwsElke week krijg je een tip van een deskundige. Deze week is de tip afkomstig van dierenarts en instructeur Menke Steenbergen van hippisch trainings- en adviesbureau Centaur .
“Paardenmensen besteden veel aandacht aan het rijden. Dat is natuurlijk ook één van de leukste dingen. Maar er wordt te weinig aandacht gegeven aan het effect van huisvesting op de prestaties van je paard. Het stalmanagement en alles eromheen is misschien niet zo spannend om over te praten, maar wel degelijk van belang.
Het ‘stalseizoen’ is weer begonnen en we zetten (bijna) allemaal de paarden weer binnen. Zodra het kouder wordt zijn we snel geneigd om deuren en ramen dicht te doen, zodat ons paard het niet koud krijgt. Was de ventilatie vaak al niet best, hierdoor komt er helemaal geen frisse lucht meer binnen. Je paard kan al last hebben van het klimaat op stal zonder dat je dit direct merkt. Het begint met kleine dingen. Door te weinig frisse lucht in stal ontstaan er kleine beschadigingen in de longen. Ook kan er slijm en vocht in de longen ophopen, waardoor je paard zijn longcapaciteit niet volledig kan benutten. Hij heeft net even iets minder conditie en wordt net even iets eerder moe. Dit zijn de eerste gevolgen van een slecht stalklimaat.
Het is voor iedereen mogelijk om het klimaat in je eigen stal te laten meten en beoordelen. Met meetapparatuur wordt gekeken naar de hoeveelheid stof en ammoniak in de lucht. Als een paard hoest nemen eigenaren vaak maatregelen om stof te vermijden, zoals het natmaken van hooi. Een boosdoener waar niet altijd aan gedacht wordt is ammoniak. Ammoniak is de geur die zo lang in je jas blijft hangen, die wij paardenlucht noemen en andere mensen zo vinden stinken. Ammoniak komt uit urine; het ureum uit urine wordt in de stal door bacteriën omgezet in ammoniak. Het is een klein molecuul en komt diep in de longen, veel dieper dan stof.
Ammoniak is zeer schadelijk voor de longen, vooral wanneer je er lang aan blootgesteld wordt. Het ammoniakgehalte hangt sterk af van de ventilatie, de bodembedekking, het uitmesten en de voeding. In een warme stal met gesloten deuren en zonder ventilatie neemt de hoeveelheid ammoniak in de lucht sterk toe. Dit kan wel oplopen tot 400 ppm. 1 ppm NH3 = 750 μg/m3 = 0,75 mg/m3 De reukgrens voor mensen varieert per persoon tussen de 0.04 en 1 ppm. De belangrijkste valkuil is ventilatie. Frisse lucht neemt ammoniak namelijk mee naar buiten.
Een goede ventilatie vraagt om een inlaat en een uitlaat van lucht. Reken 500 cm2 inlaat per paard en een twee keer zo grote uitlaat. Eén luikje in stal zal daarom niet werken: de lucht kan dan niet bewegen. ’s Ochtends is de hoeveelheid ammoniak veruit het hoogst en dan ruiken wij mensen het vaak ook. Niet gek natuurlijk: ’s avonds gaan alle deuren dicht op de meeste stallen. Wil je je paard en zijn longen in goede conditie houden denk dan niet: ‘Het is koud, ik doe alle luiken en deuren dicht!’, maar houd de boel open zodat er frisse lucht in de stallen komt.”
“Ik geef de pen door aan Marian van Calker, instructrice, jurylid en amazone.”
