Paardentermen uitgelegd: Verzameling

Wat is verzameling?

Over verzameling zouden we een heel boek kunnen schrijven, het is een heel belangrijk onderdeel van de dressuur. “In principe is elk (jong) paard van nature een soort ‘op de voorhand’,” begint Eddy. “Daarmee bedoel ik dat als een paard in een weiland staat te grazen en een stukje wegdraaft, hij altijd meer gewicht op de voorhand heeft. Ga je een jong paard africhten, dan blijft dat eerst nog een tijdje zo. Africhten begint namelijk met wat simpel rondrijden, zonder verzameling. Er komt dan ook nog een ruitergewicht bij, wat in eerste instantie zorgt voor disbalans. Een paard heeft dan meer gewicht op de voorbenen en de achterbenen duwen de massa voort. We spreken van verzameling als je de achterbenen meer laat meewerken aan het dragen van het gewicht. Het is de bedoeling dat de achterbenen niet alleen de massa voortduwen maar, door meer buiging van de gewrichten in het achterbeen, steeds meer onder het zwaartepunt van paard en ruiter komen en meer gewicht gaan dragen.”

‘Dressuur is een sport. Het gaat om de kwaliteit van de africhting, wie dat het beste doet wint de Olympische Spelen’

Waarom?

“Verzameling gaat eigenlijk over het hele ‘waarom’ van de dressuur. Als je met een paard door de Pyreneeën rijdt, moet hij in balans zijn om niet in de afgrond te vallen. Hij is dan niet verzameld op de manier waar we nu over praten. Daarom is dressuur een sport. Het gaat om de kwaliteit van de africhting, wie dat het beste doet wint de Olympische Spelen. Dressuur gaat om het gymnastiseren van je paard, je maakt er een atleet van. Alle oefeningen uit de dressuur zijn opgebouwd uit de natuurlijke gangen stap, draf en galop. We willen paarden sterker maken en de basisgangen ontwikkelen, onder controle van de ruiter. Verzameling is hier een heel belangrijk onderdeel van.”

Mate van verzameling

“Het is belangrijk de verzameling goed op te bouwen. Hier gaat het vaak mis. Sommige ruiters willen een soort sneldresuur toepassen en nemen niet de tijd om hun paard sterk genoeg te maken om gewicht op de achterbenen te kunnen nemen. Dan wordt er geforceerd en dat werkt nooit. Zorg dat je paard sterk genoeg is om het aan te kunnen. Dressuurproeven zitten zo in elkaar dat er langzaam, stapje voor stapje, om meer verzameling wordt gevraagd. In een B-proef vraagt men geen piaffe en pirouettes, en dat is niet voor niks. In een M-proef bijvoorbeeld, wordt schouderbinnenwaarts, een pasje achterwaarts, een keertwending om de achterhand en contragalop gevraagd. Dit zijn allemaal verzamelende oefeningen waarmee je de verzameling steeds verder op kunt bouwen. In elke klasse die je verder komt, wordt steeds meer verzameling gevraagd, tot je Grand Prix rijdt. Als jury moet ik daar natuurlijk rekening mee houden. Bij schouderbinnenwaarts in een M-proef bijvoorbeeld, is nog niet de mate van verzameling nodig die in de Prix st. Georges gevraagd wordt. Er zijn dus verschillende grades van verzameling. Met een jong paard is een overgang van lichtrijden naar meer geslotenheid in het doorzitten eigenlijk al een heel klein beginnetje van verzameling. Zo ga je steeds een stapje verder en komt het achterbeen er steeds meer gedragen onder.”

‘Dressuurproeven zitten zo in elkaar dat er stapje voor stapje om meer verzameling wordt gevraagd’

Verzameling in draf

“Als we naar de draf kijken, zien we in de uitgestrekte draf dat het achterbeen de massa naar voren duwt. Het paard maakt dan grote passen en er is een groot zweefmoment. In middendraf worden de passen en het zweefmoment iets kleiner, in arbeidsdraf nog kleiner en dan volgt de verzamelde draf. Het achterbeen wordt in een ‘kleinere draf’ steeds meer gebogen en komt steeds verder onder de massa. Het paard komt steeds minder ver naar voren, wat uiteindelijk eindigt in piaffe; een soort ultieme verzameling van de draf. Dit geldt ook voor de galop, in een sterk verzamelde galop worden pirouettes gereden. Het achterbeen is dan sterk gebogen en komt ver onder de massa.”

Tips bij het rijden van verzamelende oefeningen

• Als je bij het rijden van verzamelende oefeningen, zoals schouderbinnenwaarts, merkt dat er iets fout gaat in de basisafrichting, bijvoorbeeld in de takt, ga dan niet door met geforceerd proberen aan je verzameling te werken. Herstel altijd eerst de takt door minder buiging te vragen. Blijf er voor waken dat je de volgende stap in verzameling goed opbouwt.

• Wissel af tussen voorwaarts rijden en verzamelen. Rijd bijvoorbeeld een lange zijde schouderbinnenwaarts en op de volgende lange zijde middendraf. Wissel tussen tempo’s met impuls en schwung. De middendraf helpt de kwaliteit van de verzameling en andersom. Voorwaarts en verzamelen gaan hand in hand.

• Een jury ziet een oefening als schouderbinnenwaarts graag met voldoende verzameling maar ook met afdruk en kadans. Een slome schouderbinnenwaarts levert weinig punten op. Je kunt dan bijvoorbeeld ‘meer kadans’, ‘meer impuls’ of ‘meer verzameling’ op je protocol lezen. Het heeft allemaal met elkaar te maken.