Denk niet in beperkingen, maar in mogelijkheden

Rijden met gevoel voor de beleving

Cliënten van de Boldermanege zijn mensen met allerlei beperkingen. Deze lopen uiteen van autisme tot spasmes en ernstig meervoudige verstandelijke en lichamelijk beperkingen. Hierdoor reageren ze motorisch en verstandelijk net even ‘anders dan anderen’. Niet meteen het type mens waarbij je een hoge mate van hippische kwaliteiten verwacht misschien. En juist daar vergissen veel mensen zich. We zijn namelijk allemaal mensen. En in één ding zijn de Bolderruiters vrijwel iedereen de baas: ze rijden puur op hun gevoel. En dat geeft ze nu net juist datgene waar sommige valide en reguliere ruiters eeuwig naar op zoek lijken te blijven.

De Bolderruiters voelen, doen en beleven. Daarbij vertrouwen ze soms letterlijk blind op de paarden en hun begeleiders. In elke les lopen maximaal 6 paarden, waarbij in 90% van de gevallen 1 of 2 vrijwilligers per combinatie meelopen of rijden. De paarden worden daarnaast dressuurmatig getraind door de vrijwilligers zelf, komen dagelijks in de wei of paddock en trainen ook onbelast aan de longe. Dat houdt ze fris in hun hoofd en sterk en lenig in hun lijf.

Ontspanning is en blijft het sleutelwoord

Dat een ontspannen combinatie tot de beste resultaten komt is misschien een open deur. Maar stiekem is het wel zo’n deur die niet voor elke reguliere ruiter makkelijk vindbaar is. Daar hebben ze bij de Boldermanege weinig last van volgens het Team Bolder. Een team van medewerkers dat Bit voorzag van enkele wijze lessen.

Volgens het Team Bolder zijn mooie voorbeelden genoeg van ruiters die in totaal verkrampte spastische toestand beginnen aan de les en dan drie kwartier later relaxt en een stuk meer ontspannen in al hun spieren van het paard afkomen. Een spasme zal nooit volledig verdwijnen, maar de ritmische bewegingen van een paard leveren aan mensen wel een groot aantal positieve prikkels. In basis zorgen die bij iedereen voor ontspanning in de spieren. Probeer als valide ruiter zelf maar eens om écht ontspannen op een paard te zitten. Zo los in je lijf, dat echt elke beweging van je paard volledig doorkomt in je eigen lichaam. Waarschijnlijk zul je merken dat dit vooral als je toch veel blijft denken en regelen eigenlijk best heel lastig is.  

Hoe de Bolderruiters dat dan wel doen? Door simpelweg allereerst het moment te nemen zoals het is. En daarin volop te genieten van het samenzijn met een paard. Jij kunt dat ook, met de juiste mindset dan. Loslaten, stoppen met te veel hulpen geven, ‘gewoon’ voelen wat er gebeurt en daarvan genieten is eigenlijk het enige dat je hoeft te doen.

Ga zelf ook eens als een ‘blind paard’ de bak in

Wanneer heb jij zelf voor het laatst met een blinddoek om op je paard gezeten? Bij de Boldermanege doen alle vrijwilligers dit regelmatig. Zo leren ze duidelijk zijn naar paard en ruiter. Team Bolder: “Het nut hiervan maken we voor elke vrijwilliger heel inzichtelijk. We maken als ze geblinddoekt op het paard zitten zonder aankondiging ineens een korte bocht of laten het paard zomaar wegdraven. De vrijwilligers op het paard ervaren op deze manier heel direct hoe het is om te rijden met een beperking. Tijdens deze training schrikken de vrijwilligers vaak nogal van al die plotselinge bewegingen. Daarna begrijpen ze voor altijd hoe belangrijk het is dat je vooraf heel duidelijk bent over wat er gaat komen. Ze geven zich over aan een paard en een begeleider en leren op die manier perfect wat aanvoelen van een paard eigenlijk inhoudt.”

“Hulpen en oefeningen kondigen we tijdens het rijden dan ook altijd aan volgens een gestructureerd stappenplan. Dat gaat volgens het principe van vertellen wat er komt en dan nog aftellen. Dus: “Een, twee, drie, en….draf”. Of iets anders natuurlijk. Elk paard en elke ruiter weet dan vooraf wat er gaat komen.”

Betere communicatie brengt je meer

Nog zo’n wijze les voor reguliere ruiters, want je paard ziet jouw denkwereld in feite ook met die blinddoek om. Het dier heeft vaak echt geen idee van je plannen. Weet hij veel? Terwijl veel reguliere ruiters wel zomaar ‘ineens’ allerlei hulpen geven voor van alles en nog wat. En dat vaak nog tegenstrijdig aan elkaar ook. Team Bolder: “Even kort voorbereiden werkt zoveel beter voor een fijne communicatie. En juist in het reguliere rijden doe je dat na verloop van tijd natuurlijk heel subtiel tot bijna onzichtbaar. Je hulpen worden voorspelbaar voor het paard en dat geeft paarden veel meer kans om ‘met je mee te denken’. Het vergroot het werkplezier van elk paard en elke ruiter.”

Klets gewoon je paard eens de oren van het hoofd

De kunst van ontspannen is om spanning meteen weer af te laten vloeien. Leden van Team Bolder oefenen daar bewust op en verklaren het belang van leren omgaan met spanning nog nader: “Elk paard voelt de hartslag van zijn ruiter feilloos aan. Als je schrikt, vliegt je hartslag omhoog. Blijft je hartslag hoog? Dan blijft de situatie onveilig in de beleving van een paard. Daarom is het dus zaak dat je je hartslag direct na schrik weer omlaag brengt. Hoe? Zoek afleiding. Wees er heel bewust van dat er geen gevaar meer is en laat de spanning die er was wegvloeien. Je hartslag daalt dan meteen en dat geeft je paard vertrouwen in jouw als leider.”

Iets waar elke reguliere ruiter baat bij heeft. Oefenen dus! Lukt het loslaten van spanning en verlagen van je hartslag niet meteen? Volgens Team Bolder moet je dan gewoon beginnen met een of ander kletsverhaal. Praten is echt het perfecte middel voor ontspanning van zowel ruiter als paard. Maak hardop een grapje over de spanning en vertel er nog minstens een paar minuten over door tegen je paard of een mederuiter. Het brengt meteen rust in echt elke combinatie.”

Structuur, structuur en nog eens structuur

Bij de Boldermanege werkt alles altijd en overal volgens vaste ritmes en structuren. Dit is belangrijk voor rust en ontwikkeling bij de cliënten. Maar er is nog een voordeel: het geeft ook meteen rust en ontwikkeling bij de paarden. Team Bolder zegt het zo: “Elk paard vindt het heerlijk als wij als mensen voorspelbaar zijn. De dieren voelen zich gesteund door de vaste volgorde waarin we werken. Zelfs op stal en bij het opzadelen. Mensen met een beperking hechten sterk aan duidelijkheid. En elk paard is eigenlijk net zo.”

Probeer zelf thuis maar eens uit of je paard positief reageert op vastere structuren in je hele doen en laten. Bij de Boldermanege zijn ze er in elk geval vrij zeker van dat vastere structuren bij 90% van de paarden positief inwerkt op verbetering van hun gemoed.

Hoe ontwikkel ook jij een betere ruitervaardigheid?

Een goed ruitergevoel en -vaardigheid ontwikkelen is in feite wel zo’n beetje de heilige graal voor elke ruiter. Met een goed ruitergevoel en goede vaardigheden bereik je veel meer met je paard. Maar ook die vaardigheden en dat gevoel zijn soms alweer best lastig vindbaar. Dus, hoe ontwikkel je als ruiter je ruitervaardigheden nu eigenlijk het aller makkelijkst?

Team Bolder legt uit: “Eigenlijk is elke ruiter een leven lang bezig met het ontwikkelen van meer gevoel en vaardigheden. Ruiters met een beperking zijn heel erg goed in aangeven hoe ook jij dit precies moet doen: stap voor stap en op je eigen tempo. Werken aan een ding tegelijk is het enige dat echt werkt voor elke combinatie. Ga geen dingen door elkaar halen en neem de tijd die je nodig hebt voor je ontwikkeling.”

“Een hele fijne manier voor het ontwikkelen van ruitergevoel en ruitervaardigheid is het doen van spelletjes. Goed voor de ruiter en goed voor het paard, want slalommen en slangenvoltes rijden is natuurlijk ook meteen hele praktische oefeningen die de paarden aan beide zijden gelijkmatig ontwikkelen en lenig houden.”

Spelenderwijs balans ontwikkelen

Elk spel bij de Boldermanege is bedoeld voor het verder ontwikkelen van de communicatie tussen ruiter en paard. En voor het ontwikkelen van balans, zelfvertrouwen en meer denkend vermogen bij de ruiters. En bovenal: het is leuk en werkt super ontspannend op elke combinatie.

Alweer iets elke ruiter zo zijn voordeel mee kan doen dus. Denk aan uitdagingen zoals:

• Iets van A naar B brengen. Bij A krijgen de ruiters bijvoorbeeld een plaatje van een citroen te zien en dan moet de bal in de verderop neergezette emmer B met hetzelfde plaatje erop terecht komen. Het combineren van plaatjes is voor reguliere ruiters waarschijnlijk geen probleem. Maar zonder stijgbeugels in hoog tempo een voorwerp in een kleine emmer een stuk verderop gooien? Probeer het eerst zelf maar eens uit voor de grap...
• Instabiele ringen bovenop je cap van A naar B brengen. Superoefening voor balans en rompstabiliteit. En wat dacht je van al het halthouden, wegrijden en slalommen en af en toe een volte tussendoor? Afwisselende en ontspannen dressuurtraining ten top.
• Je paard inparkeren met precies 1 vooraf gekozen voetje in een ring op de grond. Menig dressuurkikker komt niet eens in de búúrt van die ring toch?
• Achteruit je paard inparkeren tussen twee balken.
• Slalom lopen op een volte, in combinatie met balkjes. Het houdt elk paar soepel in zijn lijf en gemotiveerd voor het werk.
• Horseball of een ander balspel waarbij teamwork en behendigheid vereist zijn. Het oppakken en terugleggen van een bal vanaf en op bijvoorbeeld een staander van een hindernis vergt veel precisie bij jezelf. En braafheid bij je paard.
• Een balletje in een omgekeerde kegel of emmer gooien van afstand. Ook hier geldt weer: probeer het zelf maar eens af en toe in je trainingen uit. Dit werk geeft plezier, behendigheid en heel veel afwisseling in elke doorsnee training. En dat allemaal ook nog zonder veel extra kans op blessures.

En de meest wijze les voor elke reguliere ruiter?

Team Bolder unaniem: “Heb plezier en ontspan jezelf! Voel, geniet en neem alles van je paard zoals het komt. En verleg je grenzen stap voor stap. Werk met elk paard en elke ruiter aan maar een ding tegelijkertijd en sta open voor je paard. Combineer dat met je eigen gevoel en onderzoek je eigen mogelijkheden. Vaak kun je veel meer bereiken dan je zelf eerst dacht.”

En bovenal? Team Bolder: “Laat dat eeuwige ‘Ja, maar…’ voortaan eens lekker een poosje thuis. Dóe gewoon. En voel en ervaar ‘alleen maar’ wat er onder je allemaal gebeurt....”

Meer lezen over rijden voor ruiters met een beperking? Lees dan ook het vorige artikel van Bit hierover.

Bronnen: ASVZ Boldermanege en Bit & Cap