De lagen: gevoelig voor het bit?

22 februari 2018, 00:00 Nieuws

We weten allemaal wel dat de lagen in de mond van het paard zitten, bij het bit in de buurt. Maar waar precies eigenlijk en waar zijn ze van gemaakt? Wist je ook dat ze net zo gevoelig zijn als je scheenbeen? Des te meer reden om er – tijdens het rijden met een bit – voorzichtig mee om te springen! Dierenartsenechtpaar Jan en Gabriëlle Broeze hebben een praktijk voor paardentandheelkunde en weten alles over de lagen in de mond van het paard.

Waar zitten de lagen precies?

“Als je in de mond van een paard kijkt, zitten er vooraan snijtanden en meer achterin de mond kiezen. Op het stuk daartussen zitten geen tanden, dat noem je de lagen. Bij hengsten en ruinen kunnen in dit gedeelte ook nog zogenoemde hengsten- of ruinentanden zitten. Dan zijn de lagen dus iets korter. De definitie van de lagen is het tandeloze deel van de mond. De afstand tussen de lagen aan weerskanten van de mond is trouwens best klein. Er is wel eens uitgerekend dat de gemiddelde afstand ongeveer vier centimeter is.”

Hoe zijn ze opgebouwd?

“Het begint met het kaakbot. Daaroverheen ligt het botvlies, zoals bij alle botten in het paardenlichaam. Het botvlies voorziet het bot van bloed en voedingsstoffen en zorgt voor de aanmaak van nieuw bot. Daarboven zit het tandvlees. In de onderkaak is dat tandvlees op de lagen een beetje losser en voelt het taai aan. Je kunt het heen en weer bewegen over het bot. Het is een beetje te vergelijken met het vel op je schenen. De lagen in de bovenkaak hebben strakker tandvlees en daar voel je de naastgelegen richels van het gehemelte.”

Hoe gevoelig zijn ze?

“Heel gevoelig, al kan een paard natuurlijk niet vertellen hoeveel pijn hij heeft. Maar het is zeker niet de bedoeling dat de lagen beschadigd raken, dat is echt pijnlijk voor een paard. Bovendien duurt de genezing lang.”

Waar ligt het bit?

“Vrij dicht tegen de kiezen aan, maar dat hangt ook af van de breedte van de mondspleet van het paard. Het ene paard heeft een smaller mondje dan het andere. Het bit ligt normaal tegen de mondhoeken aan en rust binnenin de mond op de tong. Want de tong vult de ruimte tussen de lagen helemaal op en komt er zelfs nog bovenuit. Het is dus niet de bedoeling dat het bit de hele tijd op de lagen ligt! Alleen als je hard aan de teugels trekt of zit te ‘zagen’ met je handen, dan raakt het bit de lagen.”

Wanneer kan het bit lagenproblemen veroorzaken?

“Als ruiters een harde hand hebben. Bijvoorbeeld omdat ze continu enorm veel druk op de teugels hebben, of veel zagen, zodat het bit van de ene naar de andere kant door de mond wordt getrokken. In beide gevallen kunnen de lagen hierdoor gevoelig worden of zelfs zo beschadigen dat er wonden ontstaan. Het kan ook zijn dat het paard de tong over het bit gooit, waardoor het bit direct op de lagen ligt. Deze zullen dan sneller beschadigen. Maar rijden terwijl je paard de tong over het bit heeft, is sowieso niet wenselijk. Een bit met scharen werkt als een hefboom, daardoor komt er bij foutief gebruik van de ruiter nog veel meer druk op de lagen. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld een slofteugel, hier dient de ruiter erg zorgvuldig mee om te gaan. Mensen realiseren zich niet altijd hoeveel kracht ze hiermee kunnen zetten. Een oorzaak van lagenbeschadiging door het rijden waaraan een ruiter niet alles kan doen, is fokkerij gerelateerd. Sportpaarden zijn tegenwoordig steeds edeler en fijner gebouwd. Het gevaar van zo’n mooi, klein hoofdje is dat de mondspleet smaller en de tong kleiner en platter wordt. Zonder een dikke tong als ‘buffer’ komt het bit eerder op de lagen komt te liggen. Vroeger, toen de paarden minder bloed hadden, was dit probleem er niet.”