Niet iedere cap beschermt voldoende bij val van paard

Veilig en verantwoord paardrijden krijgt steeds meer aandacht. En terecht. Zo’n 5% van alle ongelukken met paarden resulteert in al dan niet blijvend hersenletsel. Genoeg reden om je hoofd goed te beschermen. De keuze aan caps is groot en alle CE-goedgekeurde caps voldoen aan de standaard veiligheidseisen. 

Maar weet jij hoe goed jouw cap precies beschermt tegen hersenletsel? Vaak geeft het CE-keurmerk een gerust gevoel en wordt een cap daarnaast gekozen omdat hij lekker zit en er mooi uitziet. Om consumenten beter inzicht te geven en te helpen bij de keuze voor een cap, én om producenten te stimuleren nóg veiligere caps te ontwikkelen, liet de Zweedse verzekeringsmaatschappij Folksam in 2018 een onafhankelijk onderzoek uitvoeren. Daarin werd de veiligheid van vijftien verschillende veiligheidscaps getest.

Impact bij een val

De meest opvallende uitkomst uit het onderzoek is dat een cap die volgens de huidige CE-veiligheidseisen is goedgekeurd, in de praktijk niet per se voldoende bescherming biedt tegen hersenletsel bij de val van een paard of een trap tegen het hoofd. Caps die voldoen aan de standaard CE-norm, zijn namelijk getest op het dempend effect van de helm bij een loodrechte val. Dat wil zeggen dat onderzoekers de cap van een hoogte van 180 centimeter naar beneden laten vallen, waarbij met sensoren gemeten wordt wat er gebeurt.

Deze CE-gekeurde helmen beschermen je schedel bij een loodrechte val voldoende door de energie die vrijkomt te absorberen. Daardoor scheurt of deukt je cap in plaats van je schedel. Maar de CE-test bootst niet volledig na wat er gebeurt tijdens een ongeluk met een paard. Bij een val van het paard of een trap tegen het hoofd is de impact op het hoofd namelijk bijna nooit loodrecht, maar bijna altijd schuin. Na een val kom je bijna altijd zijwaarts met je hoofd op de grond. Op dat moment kunnen je hersenen het zwaar te verduren krijgen. De hersenen zijn namelijk verbonden met de schedel door een laagje vocht.

Bij een val op het hoofd klotsen de hersenen als het ware in de schedel. Hoe schuiner de impact van de val, hoe groter de beweging die de hersenen maken. En juist deze beweging en de spanning die daarbij ontstaat in het hersenweefsel, is dé grote boosdoener bij zowel hersenletsel als een hersenschudding, een hersenkneuzing of in ernstige gevallen niet aangeboren hersenletsel, blijkt uit onderzoek.  

Nabootsen werkelijkheid

Om vast te stellen welke caps bij een val op het hoofd voldoende bescherming bieden tegen hersenletsel, werd door onderzoekers van het onafhankelijke Research Institute of Sweden (RISE) een val van het paard zo goed mogelijk gesimuleerd. Onderzoekers voerden per helm in totaal vier testen uit: één met loodrechte impact en drie met impact van opzij. 

Met sensoren werd de impact bij een val gemeten en door middel van computersimulaties werd het risico op verwondingen vastgesteld. Zeven van de vijftien geteste helmen beschermen volgens dit onderzoek voldoende tegen een schedelbreuk. De spanning in de hersenen bij een zijwaartse val varieert bij de verschillende caps van 16% tot 51%. Ter verduidelijking: bij 26% spanning is de kans op een hersenschudding 50%.

MIPS-systeem

Uit het Zweedse onderzoek blijkt dat geen enkele helm hersenletsel helemaal kan voorkomen, maar drie helmen komen goed uit de test en verdienen het label Good Choice. Dit zijn de Back on Track EQ3 Lynx, Back on Track EQ3 and Charles Owen Ayr8. De Back on Track-helmen scoren zo goed, doordat ze zijn uitgerust met het zogenaamde Multidirectional Impact Protection System (MIPS). Dit systeem is in Zweden ontwikkeld door een team van hersenspecialisten en wordt ook toegepast bij fietshelmen. 

De gele MIPS-binnenschaal kan, los van je cap, licht meebewegen op het moment dat je cap contact maakt met de grond. De buitenlaag van de cap vangt de grote klap op. MIPS zorgt ervoor dat je hoofd een klein beetje mee kan bewegen binnen in de cap. Met MIPS wordt de schok voor je hersenen aanzienlijk verminderd. Dit verkleint de kans op hersenletsel bij een val met ongeveer 30 tot 40%. De Back on Track® EQ3 Lynx helm presteert het best en is 30% beter dan de gemiddelde helm in het onderzoek. 

Veiliger toekomst

Al met al genoeg overwegingen om mee te nemen, de volgende keer dat je voor een nieuwe cap op pad gaat. Het is te hopen dat er in de toekomst veiligheidsnormen en wetgeving ontwikkeld gaan worden waarbij vallen in zijwaartse beweging wordt opgenomen, zodat je zeker weet dat de cap die je koopt onder alle omstandigheden de beste bescherming biedt.