Luchtwegproblemen: Wees er op tijd bij

1 januari 1970, 00:00 Nieuws

Paard versus mens

De longen van een paard zijn veel groter dan die van een mens. Hoewel we in rust allebei even vaak ademen, namelijk ongeveer twaalf keer per minuut, komt er bij een paard veel meer lucht binnen. Als een paard heel hard galoppeert, kan die ademfrequentie oplopen tot wel 110 keer per minuut. Voor een goed uithoudingsvermogen is het belangrijk hoeveel zuurstof er door het lichaam wordt opgenomen en getransporteerd, want dat is nodig voor de productie van energie. Een paard kan wel vijftien keer zoveel zuurstof verplaatsen en is daardoor een veel betere atleet dan de best getrainde mens. Nog een leuk weetje: als je het oppervlak van de longen zou meten waar zuurstof wordt opgenomen, dan is dat bij mensen zo’n 70 m2, ongeveer de afmeting van een kleine volte. Bij paarden is dat 630 m2, de helft van een dressuurring!

De invloed op prestaties

Na kreupelheden zijn afwijkingen aan de luchtwegen de belangrijkste reden voor slecht presteren. Uit onderzoek is gebleken dat maar liefst acht op de tien paarden met luchtwegproblemen kampt. Ze hebben er lang niet allemaal merkbaar last van, maar er zit wel iets dat de gezondheid ondermijnt. Infectieuze aandoeningen worden veroorzaakt door een virus of een bacterie, zoals influenza, rhinopneumonie of droes. Niet-infectieuze problemen zijn een reactie op de omgeving, soms als een gevolg van een eerdere infectieuze besmetting. Het is dus belangrijk om dit niet te onderschatten en bij symptomen zoals hoest en snot zo snel mogelijk te overleggen met je dierenarts. Hoesten is niet normaal en altijd een reden om in te grijpen. Laat wel eerst een diagnose stellen. Geef nooit zomaar een restje Ventipulmin of Prednisolon dat toevallig nog in de stalapotheek staat. Niet alle luchtwegenproblemen zijn hetzelfde. Nog een belangrijke tip: hooi bevat altijd stof, schimmel en schimmelsporen. Stoom of week het voor je het voert. Geef een paard nooit beschimmeld ruwvoer! Chronische luchtwegaandoeningen kunnen invloed hebben op de rug van een paard, doordat hij zijn spieren daar te veel spant. Andersom kan ook, dat rugklachten leiden tot een afwijkend ademhalingspatroon, waardoor luchtwegproblemen ontstaan.

Verschillen tussen paard en mens

Er zijn grote verschillen tussen onze luchtwegen en die van een paard. Wij staan of zitten rechtop. Door de zwaartekracht kan het gebeuren dat er wat slijm naar beneden zakt, dat we ophoesten om kwijt te raken. Dat heeft meestal niets te maken met een probleem in de luchtwegen. Een paard heeft horizontale luchtwegen. Als een paard hoest, betekent dat dat het slijm al in de luchtwegen zit. Het is er niet naartoe gezakt, dus er zit daar een probleem. Anatomisch zijn er meer verschillen. De afstand tussen de neus en het begin van de longen is bij mensen slechts dertig centimeter, bij een paard wel anderhalve meter. Hij heeft echter in verhouding een nauw strottenhoofd, met een erg lange huig. Gevolg daarvan is dat het paard niet door zijn mond kan ademen. Gebeurt dat wel, dan is er sprake van een afwijking.

Verkoudheid is een virus

Je wordt niet verkouden door kou, maar door een virus. Dat geldt voor een paard net zo. En dat dit in de wintermaanden vaker voorkomt, is omdat we dan met z’n allen dichter op elkaar zitten in ruimten met minder ventilatie, net als paarden op stal. Vaak worden ook ‘nieuwe’ paarden bij elkaar gezet, bijvoorbeeld in de opfok. Als één daarvan ziektekiemen bij zich draagt, verspreidt zich dat snel. Doordat in een koude periode een lichaam harder moet werken om op temperatuur te blijven, wat ten koste gaat van de weerstand en omdat veel virussen beter gedijen in koudere weersomstandigheden, komt verkoudheid vaker voor in de winter. Daar kun je nog bij op tellen dat paarden in de winter meestal zijn aangewezen op ruwvoer, dat niet altijd dezelfde voedingswaarde als gras heeft, waardoor de weerstand ook licht daalt.

Is zweten schadelijk?

Zweten is de natuurlijke manier van het lichaam om oververhitting tegen te gaan. Dit gebeurt bij intensief bewegen en bij koorts. Als een paard koorts heeft, is er een veroorzaker in de vorm van een virus of een bacterie. Als sporten de oorzaak is, zweet een paard tijdelijk en dit is niet schadelijk. Doe hem pas een deken op als hij zijn normale temperatuur weer heeft bereikt. Je kunt een paard niet ‘te snel’ afkoelen, ook niet als je daarbij koud water gebruikt. Het probleem van een zwetend paard met lang haar, is dat hij langzaam droogt. Als het paard nog nat is als de normale temperatuur is bereikt, daalt deze nog verder en moet het lichaam extra aan het werk om warmte te produceren. Dat is op zich niet schadelijk, maar kost wel energie. Scheren is daarom een goede optie voor paarden die veel worden getraind, want dan drogen ze sneller. Een geschoren paard moet je wel een deken opdoen als hij naar buiten gaat, om de vacht te vervangen. Het maakt niet zoveel uit of die deken is voorzien van een hals. Dat heeft geen invloed op luchtwegproblemen.

Stof en het gevaar van bladblazers

Hoewel stof niet de veroorzaker is van paardenastma, speelt het wel een rol bij paarden met gevoelige luchtwegen. Dat begint namelijk met schimmelsporen uit hooi of de stalomgeving. Eenmaal aangetast zorgt stof voor een extra prikkel. Grotere stofdeeltjes, die je kunt zien als je de stal opstrooit, komen niet verder dan de neus van een paard. Het zijn de kleinere, onzichtbare stofjes die tot aan de longen worden ingeademd. Die kunnen tot wel twee uur na het uitstrooien van de bodembedekking rondzweven. Doe dat dus alleen als er geen paarden op stal staan en ventileer daarna goed. Pas op met vegen en gebruik vooral geen bladblazers. Neem liever een apparaat dat stof opzuigt.

Specifieke luchtwegziekten

Influenza, rhinopneumonie en droes zijn veruit de meest bekende luchtwegziekten. Influenza is griep. Bij een uitbraak verspreidt het virus zich razendsnel door de hele stal. Doordat veel paarden zijn gevaccineerd krijgt het virus geen kans de kop op te steken en dat is maar beter ook, want het kan enorme gevolgen hebben. Rhinopneumonie is een herpesvirus dat in verschillende varianten voorkomt en door het hele lichaam kan migreren. Paarden kunnen het meemaken zonder zelf ernstig ziek te zijn. De symptomen variëren van verkoudheid tot spontane abortussen bij fokmerries of zelfs verlammingsverschijnselen, die vaak tot de dood leiden. Inenten kan de verspreiding en de luchtwegproblemen drastisch verminderen, maar het geeft helaas geen absolute bescherming tegen abortus en de neurologische symptomen. Droes is het gevolg van een bacterie, die grote abcessen in de keel veroorzaakt. Sommige paarden die droes hebben gehad blijven drager, zonder zelf ziek te zijn. Als die worden verplaatst naar een nieuwe stal, kunnen ze andere paarden besmetten. Er is een test om dragers op te sporen. Er bestaat ook een vaccinatie tegen droes.

Door: Tessa van Daalen

Bron: Bitmagazine.nl