Praktijkgeval uit de revalidatiestal: Catch, een ware kameleon

De kameleon

Een van die elementen is het paardentype waarmee je te maken hebt. In deze serie artikelen behandelen we een aantal revalidaties per paardentype, waarbij we laten zien hoe ras, karakter en levenservaring een belangrijke rol spelen op weg naar herstel. In dit deel: de kameleon.

Catch

Voor een modern sportpaard heeft Catch wel degelijk karakter. Het is in wezen een werklustig, fanatiek en krachtig paard; eigenschappen die lang geen kans krijgen om zich op een positieve manier te ontwikkelen omdat zijn kracht ongecontroleerd is en snel overgaat in stress.

De ruin komt in eerste instantie over als onzeker, onzichtbaar en aanpasbaar; typische kenmerken van een kameleon. Belangrijke aanknopingspunten voor de aanpak van zijn revalidatie, omdat je dergelijke paarden naast fysieke ondersteuning van de klachten ook mentaal goed moet begeleiden.

Zonder dat laatste zal een kameleon namelijk nooit de stevigheid en zekerheid in zichzelf vinden om zijn systeem zodanig te veranderen dat herstel mogelijk is.

“De kameleon heeft geen basis in zichzelf en daarmee weinig eigen mening. Hij kiest op enig moment wat hem de beste/veiligste keuze lijkt, maar valt terug in zijn lege, onrustige zelf zodra de invulling door de buitenwereld stopt”

Vreemde eend

In deze serie artikelen over revalidatie per paardentype, is de kameleon een beetje een vreemde eend in de bijt. De kenmerken van dit type zijn namelijk aanwezig tot het moment dat je aan de slag gaat met de onderliggende onzekerheid en hooggevoeligheid.

Op dat moment verdwijnen de eigenschappen van dit type naar de achtergrond en in sommige gevallen zelfs helemaal. Dit in tegenstelling tot de andere typen, waarbij de kenmerken altijd zichtbaar blijven.

Geen basis

De kameleon heeft geen basis in zichzelf en daarmee weinig eigen mening. Hij kiest op enig moment wat hem de beste/veiligste keuze lijkt, maar valt terug in zijn lege, onrustige zelf zodra de invulling door de buitenwereld stopt.

In eerste instantie lijkt hij aanmoedigingen en positieve ervaringen van buitenaf te integreren en er zijn voordeel mee te doen. Maar uiteindelijk blijkt dat hij het positieve gevoel alleen kopieert en nog even onzeker is als daarvoor. En dat blijft met alles wat je hem aanbiedt, al oefen je dertig keer.

Van werken aan onrust bij het naar buiten of naar binnen gaan, het oefenen met vaststaan, trailerladen, opzadelstress, thema’s tijdens los grondwerk, longeren, rijden, tot en met wandelen en buitenrijden. Een kameleon beweegt vloeiend mee met veranderingen die hem worden aangeboden, zonder daarbij het geleerde in zijn systeem te integreren.

Voor de meeste kameleonpaarden is een combinatie van behandelingen, trainingen én persoonlijke ontwikkeling van het dier nodig om een daadwerkelijke aanpassing van het systeem te realiseren.

De achtergrond

Catch heeft nadat hij was ingereden een aantal jaren onder het zadel gelopen. Fysieke klachten als knieën die op slot slaan, werden al snel zichtbaar. Hetzelfde geldt voor mentale ongemakken zoals wegrennen en weinig in contact zijn en dergelijke.

Op elfjarige leeftijd is hij bij zijn nieuwe eigenaar terechtgekomen, die in hem een leuk rijpaard voor zichzelf dacht te herkennen. Op slot slaande knieën kon zij makkelijk verklaren met het bewegingspatroon dat de ruin liet zien, een ongemak dat je over het algemeen met training prima kunt oplossen.

Eenmaal in zijn nieuwe thuis en een hele verandering verder inclusief de verhuizing, bleek Catch ook aardig wat spanning met zich mee te dragen, mét het daarbij behorende ‘spannende gedrag’. 

“Het is bij Catch behoorlijk zoeken wat er allemaal in hem verborgen zit”

Kleur van de buitenwereld

Waarschijnlijk heeft Catch in zijn jonge levensjaren het een en ander meegemaakt waardoor zijn persoonlijke ontwikkeling is gestagneerd.

Combineer je de hierdoor ontstane onzekerheid met het feit dat dit paard alles hoort, ziet, ruikt, proeft en voelt, dan heb je een mix die garant staat voor overprikkeling, stress, vluchtgedrag en hoge mentale en spierspanning, wat onder andere kan leiden tot knieproblemen.

Hooggevoelige paarden als Catch krijgen meer en meer prikkels van buitenaf binnen en laten steeds minder eigen mening aan de buitenkant zien. Het gevolg? Net als een kameleon neemt het paard de kleur over van de buitenwereld en verdwijnt zijn eigen kleur naar de achtergrond of in het niets. 

Rode draad

Het is bij Catch behoorlijk zoeken wat er allemaal in hem verborgen zit. Dat is extra lastig omdat hij lange tijd niemand echt toelaat om te kunnen zien wat er werkelijk speelt. De samenwerking met hem is wat afstandelijk en altijd onder voorwaarden. Al werkend door de lagen heen wordt het totaalplaatje langzaam maar zeker helderder en wordt duidelijk waarom hij zo makkelijk de kleuren van de buitenwereld overneemt.

Naast de op slot slaande knieën is een hele lijst aan problemen zichtbaar: spanning in de bovenlijn, middenrug, lendenen, verstrakking rond SI-gewrichten, behoorlijke scheefheid in gebit, hypermobiliteit, stress, eet- en stofwisselingsproblematiek, geen verbinding met zijn ruiter, omgeving noch met zichzelf en ga zo maar door.

De grote vraag bij Catch is dan ook waar te beginnen. Zo’n hoge nood om te verbeteren en dan ook nog eens klachten die zichzelf in stand houden óf zelfs verergeren. Rode draad door dit revalidatietraject is het goed kunnen onderscheiden van oorzaak en gevolg; wat begint waar, welke kleuren (= eigenschappen) zijn van Catch en welke zijn overgenomen. We gaan aan de slag met een samenspel tussen lichaam, geest en persoonlijke ontwikkeling.

De aanpak: lichaam

Wij starten met medisch onderzoek om te zien of er fysieke problemen en onmogelijkheden ten grondslag liggen aan de op slot slaande knieën en de stress. Dit blijkt niet het geval, waarna we beginnen met fysieke behandelingen.

Fysio, osteopathie en craniosacraaltherapie worden ingezet om te zien of we door het creëren van ruimte in dit paardenlichaam verbeteringen op fysiek en mentaal vlak kunnen realiseren. Dat is inderdaad het geval, maar helaas slechts van korte duur.

De kameleon neemt hetgeen we hem aanbieden niet op in zijn eigen systeem waardoor blokkades, spierspanning en scheefheden telkens weer terugkomen. We verleggen de focus naar het oplossen van de mentale problemen.

Dit betekent in de praktijk wèl dat hij fysiek eerst slechter wordt, maar het is de enige mogelijkheid om hem überhaupt uit de overlevingsstand te krijgen en zo ook de fysieke problemen tot op de bodem op te kunnen lossen.

De aanpak: geest

Door de focus naar zijn mentale problematiek te verleggen, komen we uit bij meer alternatieve behandelvormen zoals NEI-therapie, Bach bloesem-remedies, essentiële oliën en fytotherapie.

Ook de Chinese geneeskunde geeft enkele belangrijke inzichten. Naast de fysieke problematiek wordt bij deze geneeskunst ook naar de mentale uitdagingen gekeken én of deze oorzaak of gevolg zijn van de zwakkere lichamelijke aspecten.

Daarmee wordt duidelijk dat er wel degelijk oorzaak en gevolg in Catch zijn problematiek zit en dat zijn persoonlijke ontwikkeling daarbij een belangrijke rol speelt. Zijn staat van zijn is vergelijkbaar met iemand die een totale burn-out heeft. Zonder energie om te herstellen of iets leuks te kunnen doen waardoor je je wat beter voelt. Te leeg om te weten wat je nodig hebt en al helemaal om goed in contact te zijn met anderen.

Met alle geboden behandelingen, zowel fysiek als mentaal, helpen we Catch op weg om weer te kunnen afvoeren én aanvoeren zodat hij langzaam kan gaan herstellen. Dit begint zijn vruchten af te werpen en de eerste punten van zijn klachtenlijstje lijken op te lossen. 

De aanpak: persoonlijke ontwikkeling

Het laatste puzzelstukje voor daadwerkelijk en langdurig herstel van deze kameleon ligt in zijn persoonlijke ontwikkeling. Bied je het op een goede manier aan, dan is ‘paardentraining’ zoveel meer dan het aanleren van teugel- en beenhulpen en het rijden van figuren.

Het helpt een paard ook innerlijk ontwikkelen. In het wild vindt deze ontwikkeling plaats door de feedback, actie en reactie van de kuddeleden, maar ook door het leren omgaan met gebeurtenissen. Een paard in het wild heeft natuurlijk veel meer omgevingsprikkels dan een paard in een weiland of paddock van een aantal vierkante meter.

Daarnaast zijn kuddes door ons als mens samengevoegd in plaats van door de paarden zelf uitgekozen. Er missen vaak persoonlijke kwaliteiten die nodig zijn om de paarden onderling tot ontwikkeling te laten komen.

Dit zie je bijvoorbeeld terug in dominant gedrag, bezitterig zijn over elkaar of over voer. Dominantie wordt vaak gezien als leiderschap, maar zegt vooral wat over tekortkomingen in jezelf. Bij Catch zag je de achterstand in persoonlijke ontwikkeling, doordat zijn hooggevoeligheid een valkuil was in plaats van een kracht.

Resultaat

In alle trainingsdisciplines van grondwerk tot rijden staat verbinding, vertrouwen en eerlijkheid centraal. Het persoonlijke ontwikkelingstraject van paard en eigenaar dat hiervoor nodig was, blijkt de remedie om Catch weer permanent op de rit te krijgen.

De eigenaar weet haar aanwezigheid en zelfvertrouwen zodanig te vergroten dat ze haar paard houvast kan bieden om zelf te ontwikkelen. Catch wordt stabieler en krachtiger en het werk dat hem wordt aangeboden maakt hem niet langer onzeker, maar geeft hem doel en eigenwaarde.

De ruin ervaart keer op keer dat hij meer kan dan hij dacht, en dat zijn hooggevoeligheid ook in zijn voordeel kan werken. Alle investeringen resulteren uiteindelijk in een paard dat tegelijkertijd zo stabiel is als een huis en zacht als een veertje, en met de ontwikkelde mentale kracht verdwijnen de lichamelijke ongemakken als sneeuw voor de zon. 

De eigenaar

De eigenaar van Catch zat in het begin van het revalidatietraject regelmatig met de handen in het haar omdat dit paard nergens voor langere tijd op leek te reageren. Daarnaast vraagt het traject veel op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, om het gevoel van onmacht en onbegrip om te zetten in een daadkrachtige manier van handelen.

Zoeken, falen, frustraties, verliezen, hervinden, afbreken en weer opbouwen leiden uiteindelijk tot het benodigde inzicht: Catch is hoogsensitief. Jaren van onbegrip vallen in één keer op zijn plek waardoor de eigenaar aan de slag kan met het ontwikkelen van haar eigen zelfvertrouwen, het leren overzicht hebben in situaties en tijdspannen tussen behandelingen door.

Ze ervaart hoe je kunt samenwerken met een paard waar het gaat om mentale thema’s en kan het stuk ‘technisch trainen’ verder finetunen. 

Autonoom en in je eigen kracht

Als eigenaar van een kameleon word je uitgedaagd om te kijken naar alle aspecten van persoonlijke ontwikkeling, van je paard én van jezelf. Autonoom zijn en in je eigen kracht durven staan zijn belangrijk. Alleen dan kun je de ander houvast en inspiratie bieden en blijven investeren in je paard zonder dat je er zelf bij leegloopt.  

Ben je hoogsensitief, dan is de uitdaging om je eigen kleuring te vinden en deze steviger in te vullen. Hierdoor hoef je je als sensitief persoon of dier niet langer te weren tegen invloeden van buitenaf, maar kun je reguleren hoeveel je ervan binnen laat komen. Je bent daarbij nog altijd net zo ontvankelijk voor de boodschappen van anderen vanuit hun lichaamstaal en energie, maar je bent er niet langer meer aan onderhevig en dat is een groot verschil.

Innerlijke kleur ontwikkelen

Het belangrijkste bij de begeleiding van een paard van het type kameleon is dat je deze dieren zowel fysiek als mentaal kunt bijstaan.

Alleen dan wordt het dier zelfverzekerd genoeg om daadwerkelijk veranderingen in zichzelf te realiseren die de kans op herstel vergroten. Het vraagt van een eigenaar om sterk te zijn of te worden op het gebied van zelfvertrouwen en aanwezigheid en een veilige omgeving voor het paard te creëren.

Durf uit te komen voor je eigen kracht en inspireer daarmee je viervoeter om meer van zijn eigen innerlijke kleur te ontwikkelen en daar bovendien mee naar buiten te komen. 

Behandelmethodes uitgelegd

• Bach Bloesem - een natuurlijk extract uit bloemen en planten, gebaseerd op de leer van dokter Edward Bach. Een behandelwijze die zich richt op emoties, omdat deze veel klachten veroorzaken maar vaak niet worden meegenomen in de behandeling.
• Craniosacraaltherapie - een alternatieve behandeling die haar naam ontleent aan het craniosacraal-systeem van de mens. Via zachte aanraking wordt een beroep gedaan op het zelfherstellend vermogen van het lichaam.
• Essentiële oliën - geurstoffen die worden gevormd onder invloed van de zon en liggen opgeslagen in de kleine holtes en kanaaltjes in de plant. Deze geurende oliën bevatten de essentie, de Chi, de levenskracht van de plant die kan bijdragen aan de levenskracht en welzijn van mens en dier.
• Fytotherapie - de wetenschappelijke toepassing van geneeskrachtige planten bij aandoeningen van mens en dier.
• NEI-therapie – NEI staat voor Neuro Emotional Integration, een unieke methode om onverwerkte incidenten, trauma’s, fysieke en emotionele klachten en terugkerende thema’s aan te pakken. Hierbij worden met een biotensor op onbewust niveau disbalans en blokkades opgespoord om deze vervolgens te corrigeren.
• Osteopathie - een alternatieve geneeswijze die ervan uitgaat dat een verminderde beweeglijkheid van weefsels en structuren in het lichaam, een nadelige invloed op de gezondheid kan hebben. Osteopaten kunnen dergelijke disfuncties met hun handen opsporen en beweeglijker maken.
• Traditionele Chinese Geneeskunde - gaat ervan uit dat lichaam, geest en omgeving (natuur) niet los te zien zijn van elkaar in gezondheid en in ziekte en is met name gericht op preventie. Het bestaat uit 5 onderdelen: bewegingsleer (Tai chi qigong), voedingsleer, kruidenleer, Tuina therapie (massage en aanvullende technieken moxa, cupping, guasha) en acupunctuur.

Over Iris Braakhuis

Met een brede aanpak streeft Iris Braakhuis van Revalidatie Stal de Kuper ernaar via lichamelijke balans de mentale balans te hervinden en andersom en daarmee paarden die niet (meer) functioneren te herstellen. Uitgebreide beschrijvingen van revalidatietrajecten kun je vinden op www.revalidatiestaldekuper.nl

Disclaimer

Elk paard en alle aspecten van een paard zijn uniek. Datzelfde geldt voor de elementen die ten grondslag liggen aan bepaald gedrag, symptomen, blessures en reacties op behandelingen. De in deze artikelen beschreven blessures en revalidatieaanpak zijn specifiek voor het beschreven paard en geen algehele remedie in alle voorkomende gevallen.

Tekst: Aranka Aarsman Foto’s: Eva van de Burgt