Linda met Helena
Linda met Helena

Dekken, dracht en geboorte bij het Zeeuws trekpaard

Nieuws

Drie Zeeuwse Musketiers staan parmantig in de wei in Zonnemaire. Ze wegen stuk voor stuk nu al 80 kg, toch zijn het nog maar veulens. Bij  het dekken, de dracht en de geboorte van een Zeeuws trekpaard komt heel wat kijken. Ervaringsdeskundige en eigenaar van een Zeeuwse trekpaardenkudde Jaco Groenendijk vertelt.


Eerst even zijn kudde leren kennen, want die bestaat uit vijf merries; Linda van de Karstraat (alfamerrie in de kudde), Amanda van de Joseph-Hoeve, Oda van de Joseph-Hoeve, Collinda van de Joseph-Hoeve en Bea van Waarde. Vier van deze dames zijn blauwschimmels en één is bruin. Deze kudde staat doorgaans ’s winters bij Jaco thuis in Noordwelle en in de zomer op de weide in Zonnemaire.

Het dekken van een Zeeuws trekpaard


Drie merries uit zijn kudde wilde Jaco tegelijkertijd drachtig laten maken om de opvolging in zijn kudde te garanderen. Het drachtig maken van Amanda, Oda en Linda ging natuurlijk niet zonder een fraaie hengst. Dit werd Ramiro van ’t Roetaart, een voor het leven goedgekeurde dekhengst die ingeschreven staat bij het KVTH-stamboek (de Koninklijke Vereniging Het Nederlandse Trekpaard en de Haflinger). Bij het dekken van een Zeeuws trekpaard kan voor kunstmatige inseminatie (KI) gekozen worden of voor een natuurlijke dekking. Jaco: “Bij al mijn merries is gekozen voor een natuurlijke dekking. Samen met de dierenarts heb ik mijn plan om te gaan fokken besproken en is er een fokschema per merrie opgesteld”.

Amanda werd als eerste natuurlijk hengstig en werd als eerste natuurlijk gedekt. Bij Oda werd een eisprong kunstmatig opgewekt, zodat ze als tweede gedekt kon worden. Linda werd als laatste natuurlijk hengstig en bleef een nacht voor haar dekking. De merries Amanda en Oda zijn in totaal twee keer gedekt en Linda drie keer. Jaco: “Alles begon in mei 2017 en het duurde vijf weken om alle merries meerdere malen te laten dekken. Na 24 dagen scanden we Amanda en bleek ze drachtig te zijn, een week later gold hetzelfde voor Oda en twee weken later bleek ook Linda drachtig te zijn. Voor de winter aanbrak zijn in september 2017 alle merries nogmaals gescand. Alles bleek toen goed te zijn. Mooi nieuws natuurlijk!”

Belangrijkste zaken om op te letten bij het dekken van Zeeuwse trekpaarden:



  • Goede timing met de dekking: Merrie moet echt hengstig zijn anders kan ze gaan bokken naar de hengst en met de omvang van een Zeeuws Trekpaard kun je je voorstellen wat voor schade dat geeft. Tijdens de dekking is opletten of alles goed gaat dus erg belangrijk.

  • Regelmatig scannen: Scannen wordt gedaan om te controleren of de merrie drachtig is, maar ook om te kijken of de foetus gezond is. Tweelingen zijn zeldzaam, zeker bij Zeeuwse Trekpaarden, maar ook dit is te zien dankzij een scan. Bij Linda was dit het geval, in het begin had deze merrie twee foetussen. Hoewel een tweeling leuk lijkt is het ongewenst, want het is gevaarlijk bij de bevalling en de veulens worden zelden volkomen gezond geboren. De natuur deed echter z’n werk, waardoor er in de volgende scan één gezonde foetus te zien was. Als dit niet gebeurd was dan had de dierenarts in moeten grijpen.

  • Fok met verstand niet alleen met liefdeKijk voor het selecteren goed naar de algemene gezondheid van jouw paard en dat van de hengst. Specifiek bij Zeeuwse Trekpaarden is het ook slim om naar het beengestelte te kijken vanwege de kans op CPL. Dit is vaak belangrijker dan een goede stamboeknaam, want zo sluit je gezondheidsrisico’s voor het nageslacht uit.


Dracht van een Zeeuws Trekpaard


Voor een goede dracht bij Zeeuwse Trekpaarden is de algemene basisconditie, genoeg weidegang en goede voeding belangrijk. Voor extra ondersteuning kregen de drachtige merries een goede dosis kuilgras, maisvlokken, gedroogde pulp en voedingssupplementen van ProBreed. Een drachtig Zeeuws Trekpaard is dan nog lang voor werkzaamheden in te zetten
‘Het is een heel sterk paardenras dat vroeger op het land nog tot een week voor de bevalling gewoon op ’t land de zware ploeg voorttrok. Inmiddels zijn we er heel wat zuiniger mee’

Bij Jaco zijn de drie drachtige trekpaarden nog volop actief geweest, maar is wel nauwkeurig gewaakt voor overbelasting. Jaco: “Voor de laatste straô (een Zeeuwse traditie, waarbij versierde paarden na de winter de voeten in de zee gaan wassen) was Oda niet fit genoeg. Dat merkte ik, dus ging ze niet mee.”  Wat ook opviel was het uiterlijk van de trekpaarden tijdens de dracht. Jaco: “Er zit verschil in; Oda had een volle dracht, Linda een compacte dracht en Amanda een langgelijnde dracht. Bij Oda was het dus echt te zien, ze was dik, maar aan Linda zag je bijna niks omdat die haar veulen in de lengte droeg.”

De draagtijd is per Zeeuws trekpaard is verschillend. Over het algemeen geldt een draagtijd van elf maanden met een uit- en inloop van drie weken. Als het nog langer duurt dan de aangegeven periode dan is dat geen reden tot paniek, het veulen komt dan gewoon later. Jaco: “Amanda was in totaal 12 maanden drachtig. Bij Linda kwam het veulen twee weken te vroeg en bij Oda één week te laat.” De precieze datum is vooraf dus nooit 100 procent met zekerheid vast te stellen.

Geboorte van een Zeeuws trekpaard




De tijd tikte door tot het voorjaar van 2018. Merrie Oda kreeg als toen als eerste uiervorming en ging ook als eerste kegelen. Dat is een teken dat het veulen binnen 24 uur komt. Doordat het nog heel koud was, mocht ze in de box bij de buurman staan. Het was midden in de nacht toen de bevalling begon. Jaco: “Ik had al zo’n voorgevoel en ging om half twee naar de stal. Oda keek om naar me, hinnikte en ik zag dat de eerste perswee begon. Ze ging op het stro liggen, maar de merrie lag nog even fout in haar box en dus riep ik snel de buurman erbij. Samen hebben we Oda goed gelegd en met de bevalling geholpen. Om halfvier was hengstenveulen Cassanova van de Groenendiek er en nog diezelfde dag liepen de moeder en zoon in de weide van de buurman.”



Toen verwachtte het hele team rondom Jaco en hijzelf dat Amanda zou gaan bevallen, maar het werd Linda. Jaco: “Bij de bevalling van Linda was ik zelf niet, omdat ik voor mijn werk weg moest. Merrie en veulen waren echter in goede handen, want mijn vriendin, dierenarts Kan Buth en Bart van der Wekken (een icoon in de Zeeuwse Trekpaardenwereld) waren ter plaatse. Toen merkte ik ook wel echt de collegialiteit en betrokkenheid van andere mensen uit de trekpaardenwereld.” Linda kreeg haar veulen Helena ’s ochtends en ging gelijk met haar veulen naar de weide van de buurman.

Als allerlaatste beviel Amanda. Jaco: “Overtijd betekent meestal een hengstenveulen, maar bij Amanda werd het een merrie. Net als bij Linda zag ik niet veel aan Amanda, want beide merries hebben niet gekegeld ten teken dat de bevalling op het punt stond om te beginnen.” Heel vroeg, ’s ochtends om 6 uur, beviel Amanda van Catherina. Dit veulen bleek mooi, sterk en gezond en dronk gelijk goed bij haar moeder. Hoewel Catherina de jongste is, kon ze gelijk met de rest mee naar de weide in Zonnemaire.

Waarom de biest voor Zeeuwse trekpaardenveulens oh zo belangrijk is




Het allerbelangrijkste voor de drie veulens was de biest. Dat is de allereerste melk die de veulens van de merrie krijgen. Jaco: “In biest zitten essentiële voedingsstoffen voor de groei van het veulen. Zeeuwse Trekpaardenveulens hebben dit echt nodig. Desnoods moeten ze dit met een sonde toegediend krijgen als ze niet bij de moeder gaan drinken.” Een Zeeuws Trekpaardenveulen weegt bij de geboorte al zo’n 80 kilo als het een hengst is, de merries zijn 10 tot 15 kilo lichter (nog steeds 65-70 kilo!). Waar ze naartoe kunnen groeien is een gewicht dat gemiddeld tussen de 750 en 1000 kilo ligt. Jaco: “Linda is wel 1100 kilo, Amanda en Oda wegen rond de 900 kilo.”

Hoe verschilt fokken bij Zeeuwse trekpaarden van het fokken van andere paardenrassen?


Jaco: “Ik heb ook al ervaring met het fokken van KWPN’ers. Bij het dekken en bij de dracht zijn er minieme verschillen tussen Zeeuwse trekpaarden en andere paardenrassen. Het grote verschil komt pas vlak na de geboorte.” Oh, hoezo dan? Jaco: “Bij het Zeeuws trekpaard gaat het nageboorte er heel moeizaam uit. Het blijven zitten van een deel van dit nageboorte kan hele nare en soms fatale gevolgen voor de merrie hebben. Het controleren of al het nageboorte eruit is, is iets dat goede fokkers van Zeeuwse trekpaarden automatisch doen. Je moet dit maar net weten.” Verder is het belangrijk om de merrie twee tot drie dagen na de geboorte goed in de gaten te houden en de temperatuur op te meten. Rond de 37,8 is een goede temperatuur, maar bij 40 graden heeft de merrie koorts. Een extra foktip van Jaco: “Durf steeds te vragen of het goed gaat. Doe dit aan je dierenarts en het liefst ook aan andere fokkers van hetzelfde paardenras. En, zorg voor een team en goede begeleiding van gespecialiseerde dierenartsen, want zo loopt het hele fokproces veel soepeler.”

Toekomst van de drie Zeeuwse trekpaardenveulens


Jaco Groenendijk doet authentiek en modern werk met zijn trekpaarden. Het authentieke werk is bijvoorbeeld garnalenvissen met sleepnetten, in het voorjaar meerijden met elke straô en het op traditionele boomslepen. Moderner werk doen zijn trekpaarden als ze deelnemen aan de PowerHorse competitie, bij het trekken van paardentram Jagro of als ze onder de man bereden worden. De drie Zeeuwse musketiers die dit jaar geboren zijn zullen hun moeders gaan opvolgen.


Bron: Bitmagazine.nl
Katherina aan het drinken
Katherina met moeder Oda
Cassanova
Linda met Helena 2
portret
Helena aan zee