Onderzoek
Onderzoek

De 8 tekenen van een maagzweer

Welzijn Opvallend Veterinair Verzorging

Ieder type paard kan last krijgen van maagzweren. De symptomen zijn vaak ietwat vaag, maar deze acht tekenen kunnen een reden zijn om je dierenarts te bellen.

“De maag van een paard is anders gebouwd en werkt anders dan onze eigen maag”, legt prof. dr. Marianne Sloet van Oldruitenborgh-Oosterbaan, hoogleraar en hoofd Inwendige Ziekten bij de Universiteitskliniek voor Paarden in Utrecht, uit. “Waar wij vooral maagzuur aanmaken als we iets eten, gaat de productie van maagzuur in de paardenmaag 24/7 door.”

Maagzuur

“Het onderste twee derde deel van de paardenmaag is bekleed met slijmvlies met een beschermende slijmlaag (glandulaire deel). Het bovenste een derde deel (epitheliale deel) is bekleed met een huidachtige laag en minder beschermd en daardoor gevoeliger voor invloed van maagzuur.”

“Maagzweren kunnen in de hele maag voorkomen, maar worden bij volwassen paarden vaak in het epitheliale deel gezien. De oorzaak van zweren in het glandulaire deel is meer gelegen in andere oorzaken, bijvoorbeeld het gebruik van pijnstillers.”

“Het verteringsstelsel van een paard is ingericht om continu ruwvoer te verwerken en de maaginhoud is relatief klein. Speeksel dat wordt aangemaakt tijdens het kauwen en ruwvoer neutraliseren het maagzuur.”

“Als een paardenmaag langer dan vier tot zes uur leeg staat, doordat een paard bijvoorbeeld op wedstrijd is, of omdat de intervallen tussen voerbeurten te groot zijn, kan het maagzuur het maagslijmvlies aantasten en kunnen er zweren in de maagwand ontstaan.”

Stress

Ook stress bijvoorbeeld door gebrek aan sociale contacten, te zware training en wijzigingen in stalmanagement kan de weerstand van de maag aantasten. “Een maagzweer kan erg pijnlijk zijn en veel klachten veroorzaken. De symptomen die kunnen wijzen op een maagzweer zijn vaak atypisch en komen ook bij andere aandoeningen voor. Kijk daarom goed naar je paard en let op bij onderstaande tekenen. Vooral als ze in combinatie met elkaar voorkomen, dan kan dat reden zijn om je dierenarts te bellen.”

1. Verminderde eetlust / krachtvoer weigeren

“Zelfs de beste eter kan door het hebben van maagzweren kieskeuriger worden en minder trek in eten krijgen. Sommige paarden eten hun hooi, voordroog of kuilvoer opeens met lange tanden, andere worden minder happig op krachtvoer. Dat kan beginnen met laten liggen van het laatste hapje, maar overgaan in totale weigering van brokken, muesli of slobber. Sommige paarden weigeren door de pijn in hun maag helemaal om te eten.”

2. Vermagering

“Als je paard door een pijnlijke maag minder eet, kan dit leiden tot gewichtsverlies. Een paard hoort niet zomaar af te vallen, dat is nooit een goed teken. Hier geldt het gezegde: ‘Het oog van de meester…’ Door goed te kijken naar je paard kun je zien hoe hij in zijn vel zit. Je kunt je paard opmeten met een speciaal meetlint om zijn gewicht te schatten of de body condition score in gaten houden met behulp van een schema dat je op internet download.”

“Goed kijken is belangrijk, goed luisteren naar mensen die je paard een tijdje niet gezien hebben ook. Als je opmerkingen krijgt dat je paard wel erg mager is geworden, luister daar dan naar. Een ander ziet soms meer dan jijzelf. Wil je exacter weten wat je paard weegt, ga hem dan zo nu en dan wegen. Dat kan bij sommige dierenartspraktijken. Ook als hier een kleine vergoeding voor gevraagd wordt, is het zeker de moeite waard om af en toe te doen.”

3. Dorre vacht

“We weten niet precies wat de oorzaak is, maar een paard met een maagzweer kan dor in het haar komen. De vacht verliest zijn glans en voelt droog aan. Waarschijnlijk heeft dit iets te maken met minder goed functioneren van de talgklieren. Een gezond paard heeft een glanzende, zachte vacht. Ook winterhaar hoort niet droog aan te voelen, maar gewoon te glanzen.”

4. Verminderde prestaties

“Een paard met een maagzweer zal minder goed gaan presteren dan je zou mogen verwachten. Ook kan hij sneller zweten, minder makkelijk op adem komen of minder zin hebben om te werken. Dit kan veroorzaakt worden doordat je paard zich niet lekker voelt.”

5. Gapen

“We weten eigenlijk niet waarom paarden gapen, maar gapen wordt soms wel meer gezien bij paarden met maagzweren. Dan is gapen mogelijk een teken van een onaangenaam gevoel in de maag. Staat je paard opvallend vaak en uitgebreid te gapen, dan is oplettendheid geboden.”

6. Lichte koliekverschijnselen

“Paarden met maagzweren kunnen lichte koliekverschijnselen krijgen. Koliek wil niets anders zeggen dan buikpijn. Dit uit zich bijvoorbeeld door abrupt pauzeren tijdens het eten of met de voorhoeven te krabben, maar soms ook door schoppen of bijten naar de buik, of door vaker te gaan liggen.”

7. Tandenknarsen

“Tandenknarsen, zowel tijdens het rijden als op stal of in de paddock, is een symptoom dat je paard zich niet lekker voelt. Het is een van de iets meer specifieke uitingen van een maagzweer. Doe dit dus niet af als ‘aangeleerd gedrag’, maar neem het serieus en probeer achter de oorzaak te komen.”

8. Gedragsverandering

“Een paard met maagzweren kan door de pijn in zijn maag ander gedrag gaan vertonen. Hij kan iets suffer of slomer zijn dan je gewend bent. Narrig zijn met aansingelen, weglopen tijdens het opstijgen, weigeren tijdens de training, algehele chagrijnigheid of malaise kunnen allemaal uitingen zijn van zich niet lekker voelen. Luister dus naar wat je paard je wil vertellen, maar pas wel op dat je niet wordt gefopt.”

Klachten vaag

Sloet benadrukt dat het niet altijd meteen duidelijk is wat er speelt. Een paard kan gedurende een langere periode een beetje sukkelen: “Het lastige met maagzweren is zoals gezegd dat de klachten vaak vaag en atypisch zijn. Ze kunnen in combinatie met elkaar voorkomen, maar dat hoeft lang niet altijd zo te zijn.”

“Bovendien kan er ook best iets anders met je paard aan de hand zijn. Bij veulens en jonge paarden kunnen maagzweren bovendien andere symptomen geven dan bij volwassen dieren. Veulens kunnen bijvoorbeeld last hebben van koliek, diarree, moeilijk doordrinken en speekselen. Deze klachten zien we bij volwassen paarden minder.”

“Schroom daarom niet om informatie in te winnen bij je dierenarts als je het niet vertrouwt. Soms wordt op basis van symptomen besloten een aantal weken te behandelen met een maagzuurremmend middel en te kijken of een paard hierop opknapt. Beter is het echter om direct een echte diagnose te laten stellen door middel van een maagscopie. Dit onderzoek kan op de Faculteit worden gedaan, maar ook in een aantal paardenklinieken. Er zijn ook dierenartsen die een mobiel scopie-apparaat hebben, waardoor het onderzoek op stal plaats kan vinden.”

Vasten

“Voor dit onderzoek moet een paard wel van tevoren twaalf uur vasten, zodat de maag helemaal leeg is. Sommige klinieken adviseren een langere vastenperiode. Als je het vasten én de laatste paar uur ook niet drinken op stal kunt realiseren, dan kan de scopie vaak poliklinisch worden gedaan.”

“Het paard krijgt van tevoren een lichte sedatie. De dierenarts brengt een slang met een cameraatje in via de neus en de slokdarm en kan zo rondkijken in de maag. Vaak kun je als eigenaar meekijken. Mocht je paard inderdaad een maagzweer hebben, dan kan deze met medicatie, een aangepast voerbeleid en trainingsschema en maatregelen die stress verminderen gelukkig ook weer genezen en/of onder controle worden gehouden.”


Hoe vaak komen maagzweren voor?

Sloet: “Op internet zijn hoge percentages te vinden. Uit buitenlands onderzoek zou blijken dat negentig procent van alle renpaarden last heeft van maagzweren, zestig procent van alle sportpaarden en maar liefst de helft van alle manege- en sportpaarden.”

“In Nederland is hier recent geen onderzoek naar gedaan, maar eerder onderzoek gaf aan dat het hier duidelijk minder voorkomt. Hierbij speelt ook mee wat je allemaal mee rekent, diepe grote zweren zijn zeldzaam, geringe kleine plekjes komen veel vaker voor.”


Verklein de kans op een maagzweer

  •          Zorg dat maagzuur geen kans krijgt om de maag aan te tasten. Voer voldoende ruwvoer (1,5% van het lichaamsgewicht van het paard), verdeeld over meerdere voerbeurten op een dag. Geef de laatste portie ruwvoer om 23 uur ’s avonds, zodat je paard de hele nacht wat te knabbelen heeft. Hooi zou mogelijk beter zijn dan kuil.
  •          Zorg voor een paar uur weidegang per dag indien mogelijk.
  •          Een paard met voldoende prettig sociaal contact ervaart minder stress.
  •          Laat je paard voor de training eerst een plakje hooi eten en geef krachtvoer na de training.
  •          Verdeel krachtvoer in meerdere kleinere porties over de dag (dus niet meer dan 300 gram per 100 kg paard per voerbeurt).
  •          Pas zo nodig de zwaarte van je training aan.

Bron: Bit & Cap