"Geen quick fix voor op hol slaan"

do 18 apr, 14:14

Tekst: Suzanne van Gaale | Foto's: Linda van Andel

Laten we beginnen met te vertellen wat de one rein stop niet is, namelijk: met je teugel het hoofd van je paard omtrekken. Mandy: "Wat je zeker niet moet doen, is het hoofd van je paard omtrekken als hij er vandoor gaat. Wat je dan namelijk gaat krijgen, is een paard dat de hand ontwijkt, zijn hoofd de lucht in steekt en geen connectie maakt van zijn achterhand naar de teugel. De one rein stop pas je toe op het moment dat je voelt dat je paard spanning opbouwt. Dit om juist te voorkomen dat hij ontploft, op hol slaat, gaat bokken of steigeren. Het is dan ook zeker geen heilige graal of een quick fix voor op hol slaan. Een paard kan namelijk ook leren om zijwaarts weg te rennen. En dan ben je letterlijk verder van huis."

One rein stop als kalmerende omhelzing

Hiermee stipt Mandy meteen de essentie aan van de one rein stop en waarom timing en gevoel zo belangrijk zijn. "Het moet voor je paard aanvoelen als een vorm van steun, als het vasthouden van je hand of als een kalmerende omhelzing. Als een paard in zijn dagelijks leven niet ervaart dat zijn eigenaar of berijder hem kan helpen zich veilig te voelen of als de ruiter niet de timing en feel ontwikkelt om de techniek in balans uit te voeren, dan werkt de one rein stop vaak maar even en heeft het een houdbaarheidsdatum. Dan wordt de oefening een middel voor controle waartegen het paard weerstand en hardheid zal opbouwen. Hij zal dan voelen dat je hem uit balans trekt en zich daartegen willen beschermen."

Zo werkt de one rein stop

Nu we weten dat de one rein stop veel meer bedoeld is om je paard te helpen spanning te laten afvloeien, legt Mandy ons uit hoe de one rein stop werkt. "De one rein stop is een beweging waar je met jouw binnenbeen en één teugel ‘spreekt’ tegen het binnen achterbeen van je paard, en hem op deze manier helpt om middels de buiging tot stilstand te komen en zijn hoofd en hals te geven. Jij als ruiter blijft in het midden van je paard, je binnenbeen is iets achter de singel. Het bestaat in feite uit twee oefeningen die je combineert tot één vloeiende beweging, namelijk het laten overstappen van het binnenachterbeen over het buitenachterbeen en het zijdelings, maar correct buigen en geven van de hals en het hoofd. Bij het inbuigen volgt het paard het gevoel (de feel) van de teugel." Deze bewegingen maken dat de one rein stop een fysiek én mentaal element heeft: mentaal moet het paard voelen dat hij bij de ruiter kan ‘inchecken’ en zacht kan worden; dat de ruiter er voor hem is. Een paard moet voelen dat hij bij jou weer veiligheid kan vinden als hij onzeker is over de omgeving of spanning opbouwt. Goed uitgevoerd voelt en ziet het eruit alsof het paard zijn achterhand omrolt en tot stilstand komt. 

Verschil met het stoppen met twee teugels

Het voornaamste verschil is dat het paard bij het stoppen met twee teugels niet meer overstapt met zijn achterbeen, maar ‘recht’ stopt. Hiervoor heb je volgens Mandy je zit nodig en dus moet je zit eerst iets betekenen voor het paard. "Dit is in het startproces van een jong paard nog niet meteen zo. Beide teugels zijn voor zachtheid en nageeflijkheid in de stop, niet voor het stoppen zelf, daar is je zit voor. Als je stopt met twee teugels blijft je paard recht en reageert hij op je zithulpen en de energie in je lijf door te stoppen. Reageert je paard totaal niet op je energie en je zithulpen, dan is een feel aanbieden met je beide teugels je laatste hulp die je kunt inzetten om je paard te helpen begrijpen dat hij mag stoppen." Dat is mede de reden dat Mandy zelf in de training van een jong paard altijd eerst met één teugel en dan pas met twee teugels werkt. "De reden dat we eerst werken met één teugel is omdat het paard de teugel kent als leadrope van het voorbereidende grondwerk. Dit nemen we mee naar de eerste ritten. Ik wil namelijk dat het paard de teugel niet ziet als restrictie waartegen hij moet duwen, hangen of weerstand bieden, maar waarop hij licht en zacht kan worden. Dat kan alleen als je de hulpgeving afzonderlijk aanleert en de teugels isoleert."

Start vanaf de grond

De one rein stop lijkt eenvoudig, maar dat is het niet, wil je het correct leren toepassen. Daarom is het goed om de twee onderdelen van de stop, de lateral flexion en het zacht leren omrollen van de achterhand, los van elkaar aan te leren. Want het is makkelijker als je het meteen goed aanleert dan dat je later moet corrigeren, dat is veel moeilijker. Mandy: "Leer ik de techniek aan een ruiter, dan laat ik hem of haar starten met lateral flexion vanaf de grond, naast het paard. Wordt het grondwerk overgeslagen, dan zie ik vaak dat er toch een versie van het omtrekken ontstaat, omdat de ruiter de voeten van het paard niet voelt en zich niet kan voorstellen wat er onder hem of haar moet gebeuren. Vanaf de grond kan de ruiter ook goed zien wanneer het paard niet alleen mechanisch doet wat er gevraagd wordt, maar ook mentaal zacht wordt. Zonder die zachtheid en die connectie is de beweging weinig waard. Hoe je ziet of een paard mentaal zacht wordt in de lateral flexion? Dat zie je aan de oren en de ogen. De oren en ogen vertellen je ook wanneer je paard nog niet mentaal 'bij jou' is, en wanneer zijn aandacht nog fladdert of gefixeerd is op iets anders, bijvoorbeeld een hond die verderop blaft of takken die ritselen. Het is belangrijk dat de ruiter een feel leert aanbieden en de releases, ofwel het loslaten van de druk, juist leert timen. Ook het omrollen van de achterhand in de beweging leert Mandy haar ruiters aan vanaf de grond, vanuit de cirkel, of als het kan zelfs eerst in het losse werk, in vrijheid. Want, zo legt ze uit: "Zo leer je vanaf de grond te kijken naar wat het paard doet en kun je bijvoorbeeld zien dat je paard de neiging heeft zijn binnenvoorbeen in de grond te planten terwijl het binnenachterbeen over het buitenachterbeen stapt. Dit is incorrect en wil je graag oplossen als je net begint, en niet later moeten corrigeren." Heb je de one rein stop vanaf de grond goed in de vingers, dan is het tijd om het vanuit het zadel te trainen. En ook hier geldt, train de afzonderlijke onderdelen om het gevoel in de teugelvoering te ontwikkelen, zowel in de lateral flexion als in het uiteindelijke inbuigen. "Je leert alleen door het ook veel te doen, dus fouten maken mag in het begin. Teugelsimulaties kunnen helpen als iemand een heel harde hand heeft, of onzeker is."

Verschil tussen een correcte en onjuiste lateral flexion

Wat tevens belangrijk is, is dat je als ruiter het verschil kunt zien tussen een correcte lateral flexion en een onjuiste lateral flexion. Bij een correcte buiging blijven het hoofd en de hals boven de schoft, het gezicht verticaal ten opzichte van de grond, het gewicht gelijk verdeeld over beide voorbenen en de oren op gelijke hoogte in de buiging. Het paard maakt als het ware een buiging van 90 graden. Een onjuiste lateral flexion herken je aan het feit dat een paard vaak duikt met zijn hoofd en het scheef houdt. Als je dan een lijn trekt van de oren naar de schoft, dan zijn de oren onder de schoft. Dit zegt iets over de asymmetrie van het paard en waar het paard op dat moment in zijn opleiding fysiek toe in staat is. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van veel meer gewicht op één voorbeen of blokkades en restrictie in de eerste halswervels, het tongbeen of in het kaakgewricht. "Een paard dat niet in staat is één of meer van de vier kenmerken te laten zien van een correcte lateral flexion, kan simpelweg nog niet die hoek van 90 graden buigen. In dat geval start ik in kleine doses van 15 graden naar 30 graden naar 45 graden en tenslotte de 90 graden flexie van het hoofd en de hals. Let op, dit kan een tijd duren! Bouw je het niet op deze manier op maar ga je het afdwingen of forceren, dan kan dat leiden tot mentale en fysieke weerstand bij het paard. Je kunt zo meer kwaad dan goed doen."

Blijf checken

Heb je de one rein stop eenmaal door, dan is het zeker geen kwestie van ‘dat kan ik, dus als ik het een keer nodig heb, dan weet ik wat ik moet doen’. Nee, de one rein stop moet je regelmatig checken. Ten eerste voor jezelf, zodat het een automatisme wordt en je in geval van nood niet hoeft na te denken hoe het ook alweer zat. Want dan ben je simpelweg te laat en bestaat het gevaar dat je in paniek toch aan twee teugels trekt. En ten tweede moet het voor je paard een normale oefening zijn en blijven. Mandy: "Ruiters met jonge paarden laat ik dit zelfs iedere keer dat ze opstappen doen, in stilstand, in stap en in draf. En iedere keer werken we aan iets meer zachtheid. Het is de bedoeling dat een jong paard de one rein stop ziet als iets neutraals, en er geen positieve of negatieve associatie mee heeft."

Bit, halster of touwhalster?

Wat is de beste manier om de stop aan te leren bij je paard? Met een bit, halster of touwhalster? "Als je start, is het het beste om met een touwhalster en leadrope te beginnen en liever niet met een gewoon halster. Het gaat namelijk om het volgen van de feel van het touw, de zwaarte en gevoel van de leadrope is daarbij vaak duidelijker dan het halster. Met het kopstuk en bit oefenen is geen probleem, maar het is de volgende stap in de opleiding, tenzij het paard bitloos bereden wordt. Tegenwoordig zie je veel dubbel gebroken bitten. De kans is groot dat één van de schakels tegen een kies komt, dat is niet fijn voor het paard. Rijd je met een bit, dan is een enkel gebroken trensje het beste. Ik adviseer ook om het bit iets lager in de mond te leggen zodat het paard kan likken en kauwen, en het zonder neusriem te doen of in ieder geval de neusriem losser te doen. Bij een optoming zonder neusriem heb je wel een kinriempje nodig." P