Waarover willen paarden praten?

Zou een paard de mensentaal machtig zijn, dan zou zijn antwoord op de vraag: 'Wat is voor jou het allerbelangrijkst?' luiden: 'Samenzijn met andere paarden, mij met hen verbonden weten.' De meeste paarden zijn nu eenmaal sociale dieren, hoewel er ook uitzonderingen zijn. Zo heb ik een Fell Pony gekend die geen onderdeel leek uit te maken van haar kudde, waarmee ze een deel van het jaar in een natuurgebied leefde. Verstoten? 'Nee', antwoordde eigenaar Roy Ottink. 'Ze is altijd al zo geweest. Als ik in het najaar met de vrachtwagen het terrein opreed om de kudde naar de winterweide te brengen, was steevast die ene merrie absent. Haar trof ik dan aan in het bos, waar ze aan boombladeren stond te knabbelen of zich stond te schuren aan een boomstam.' Of er ook autistische paarden bestaan? Geen idee, maar is jouw paard zo’n eenling, dan kan het zomaar een heel geschikt paard blijken te zijn voor buitenritten in je eentje. Tijdens zo’n rit kun je naar hartenlust Paards oefenen!

Helpen verbinden

Bij de meeste paarden die apart worden gehouden, blijft echter de latente behoefte aanwezig om zich te verbinden met anderen; paarden, maar ook mensen en soms zelfs met andere diersoorten. Merk je dat een paard zich moeilijk kan verbinden, hetzij met andere paarden, hetzij met jou, of juist niet bij je weg te slaan is, dan is het mogelijk slecht gesocialiseerd of heeft te lang alleen gestaan. Wij kunnen zo’n paard helpen zich zijn natuurlijke vermogen om zich te verbinden weer te herinneren. Een schuw paard kunnen we voor ons winnen door het Begroetingsritueel te initiëren vanachter het hek of de poort. 'Ik respecteer jouw Bubbel van Persoonlijke Ruimte', zeggen we daarmee. 'Ik wil graag dat jij je met mij verbindt, maar ik dring mezelf niet op.' Dit kunnen we ook doen bij een paard dat de neiging heeft om uit onbeholpenheid door onze Bubbel heen te stormen, omdat we zo het goede voorbeeld geven. 'Kijk, ik kan me ook met jou verbinden als ik op mijn eigen gedeelte blijf, in mijn eigen Bubbel van Persoonlijke Ruimte. Doe jij dat ook maar!'

Geborgenheid

Er zijn meerdere manieren om een paard een gevoel van geborgenheid te geven. Welke signalen we daarvoor inzetten is mede afhankelijk van het karakter van het paard. Veel paarden kun je blij maken met Adem- en/of Mondsignalen. Bij een ontspannen zucht van jou: niks aan de hand; ik ben ‘calm, collected en cool’, gaan ze mee zuchten: 'Fijn om te weten; dan kan ik het ook zijn!' Jezelf om de lippen likken alsof je net een boterham met pindakaas hebt gegeten en de restjes wegwerkt, kan ook een ontspannen nabootsing uitlokken. 'Ja, ook ik voel me senang! Samen ontspannen zijn is zo heerlijk verbindend.' Paarden voeren onderling continue dit soort simpel lijkende gesprekken met elkaar om elkaar gemoedsrust te geven en naar het o zo belangrijke Nulpunt te begeleiden. Nog een paar signalen die bevorderlijk zijn voor de gemoedsrust:

In de O-houding gaan staan, zachtjes met je hoofd knikken om je nek te ontspannen en liefdevol met je ogen knipperen, zoals ook katten en honden dat zo mooi kunnen doen om aan te geven dat ze je mogen.
Doelbewust één stap buiten de Bubbel van het paard zetten. Je geeft daarmee aan hoezeer je hem zijn Bubbel van Persoonlijke Ruimte gunt.
Lieve, bemoedigende woordjes tegen hem zeggen of neuriën. Paarden voelen de intentie erachter haarfijn aan en laven zich aan de vibraties ervan. In wetenschappelijke termen: de klanken van de woordjes alleen al activeren de neurale banen die het paard in een staat van diepe rust brengen, wat handig kan zijn tijdens het rijden.
Paarden die van tactiele prikkels ofwel aanraken houden, dromen vaak helemaal weg bij strelingen van het gebied rond de nervus vagus in de buurt van de halsader, soms in combinatie met een geluid. Sharon Wilsie noemt dit: 'Verbinden en Koppelen'; een geluid of woord koppelen aan fysieke verlichting, in dit geval een lange, ontspannen streling op de hals, zodat later dezelfde sensatie ook zonder de fysieke aanraking kan worden opgewekt.

Duidelijkheid

Er zijn ook paarden die eerst wachten op duidelijke signalen van jouw kant waarmee je aangeeft dat jij degene bent die zorgt voor Bescherming en Veiligheid. Ze willen daar bewijzen van zien. Mogelijk spruit die behoefte voort uit nare ervaringen in het verleden, waarbij mensen dubbelzinnige signalen hebben afgegeven. Gebrek aan duidelijkheid kan sommige paarden zo frustreren dat ze gaan bokken, bijten, slaan, klauwen, oren in de nek leggen, enzovoort. Negen van de tien keer stoppen deze vormen van overspronggedrag wanneer de mens duidelijker gaat communiceren met het paard. Zo dus:

Wil je het paard niet in beweging zetten, draai dan je Krachtcentrum, je navel, weg van zijn lijf.
Weet wanneer je welk intensiteitsniveau moet inzetten. Liever een hoog intensiteitsniveau dat niets aan duidelijkheid te wensen overlaat dan halfslachtige signalen. 'Ja, wat bedoel je nou?' kun je een paard in dat geval zien denken, waarbij het een zuur gezicht opzet, omdat paarden er een hekel aan hebben om ergens naar te moeten gissen. In het wild kan zo’n moment het verschil tussen leven en dood betekenen.
Blijf je altijd bewust van de Bubbel van Persoonlijke Ruimte van het paard. Die duidelijke scheidslijn heeft hij net zo hard nodig als dat wij de scheidslijn op een weg met twee rijbanen nodig hebben. Grappig detail: op een 60 km-weg zijn met opzet onderbroken lijnen aan beide zijkanten aangebracht om automobilisten ertoe te brengen vaart te minderen omdat de middellijn waar we ons normaliter op richten ontbreekt!

Wanneer je een paard leidt dat maar niet op zijn eigen baan wil blijven, kun je er zeker van zijn dat jij een gebruikersfout maakt. Niet het paard maar jij zwalkt. Het paard volgt alleen maar jouw voorbeeld. Gebeurt dit vaak dan kan het paard vast komen te zitten in één van de vier V’s: vluchten, vechten, verstarren of verzamelen, en wat die met elkaar gemeen hebben, is dat ze het paard zo ongerust maken dat in het Nulpunt komen er niet meer bij is. Bij een paard dat slecht gesocialiseerd is, op een te jonge leeftijd te intensief is getraind, ruw is behandeld of aan een rigide en mechanisch regime is onderworpen, kan dat leiden tot 'aangeleerde hulpeloosheid’ of zoveel frustratie over een gebrek aan Persoonlijke Ruimte dat het paard een tikkende tijdbom wordt.

Persoonlijke waarden?

De zes waarden die we in de vorige en deze editie hebben doorgenomen kun je aanvullen met de persoonlijke waarden van jouw paard. Zo zijn sommige paarden bijvoorbeeld dol op water en worden andere helemaal ‘chill’ als je ze een bepaald (on)kruid of een wilgentak om op te kluiven aanbiedt. (Noot: ze kunnen de bast daarvan ook nodig hebben om buikpijn te bestrijden). Observeer je paard goed en probeer erachter te komen waaraan hij waarde hecht. Daar kun je echt mee scoren. Een trekpaardmerrie die mij lang geleden de eerste beginselen van het Paards bijbracht, vond het bijvoorbeeld zo heerlijk om rond de wortel van haar helaas gecoupeerde staart gekriebeld te worden dat ze mij bij elke begroeting standaard als eerste haar achterhand aanbood. Beetje vreemde begroeting, maar het schept een band. De band tussen ons was zelfs zo goed dat ze me op een dag doelbewust haar bolle buik aanbood, daarbij nieuwsgierig achteromkijkend. 'Vat je ‘em?' Dat deed ik, want onder mijn handen voelde ik duidelijk haar veulen-in-wording bewegen. Ook daarna vroeg ze me regelmatig contact met het ongeboren veulen te leggen. Een onvergetelijke ervaring. De geboorte heb ik niet meegemaakt, maar toen ik een paar dagen later bij het hek aankwam om de merrie te begroeten, kwam haar pasgeboren hengstveulen als eerste hinnikend op me afrennen, met moeders sjokkend in zijn kielzog. Herkenning op gevoelsniveau ... Zo mooi om de persoonlijke waarden van je paard te leren kennen en erop in te spelen. Je kunt de band met je paard er enorm mee versterken. P