080807429_ABFweb
080807429_ABFweb

Psyche: (On)geduld

Nieuws

Sanne Beijerman is sportpsychologe, Grand-prix dressuuramazone en instructrice. Iedere maand nemen we samen met haar een mentaal probleem, dat je tijdens het rijden of in de omgang met je paard tegen kunt komen, onder de loep. Deze keer bespreken we (on)geduld.



‘Geduld is een schone zaak, luidt het spreekwoord. Dat geldt zeker voor wie met paarden werkt’


Een schone zaak


Geduld is een schone zaak, luidt het spreekwoord. Dat geldt zeker voor wie met paarden werkt. Geduld wordt gedefinieerd als ‘de rust om te wachten’ of ‘het vermogen lang te kunnen wachten zonder boos te worden.’ Het tegenovergestelde is ongeduld, dat wordt aangeduid als ‘gejaagd’, ‘niet kunnen wachten’ of ‘rusteloos.’ “Ongeduldig zijn werkt niet bij paarden, want het is een emotie,” legt Sanne uit. “Het mag overigens niet verward worden met daadkrachtig rijden, als je bijvoorbeeld direct been geeft als je paard even niet doorloopt. Daadkrachtig rijden is juist goed. Ongeduldig zijn niet, als je bijvoorbeeld geïrriteerd raakt en denkt: ‘Schiet nou eens op!’ Zodra er een dergelijke emotie bij komt, werkt het niet meer met paarden.”

Herhaling


In het leerproces van een paard is herhaling ontzettend belangrijk. “Het opleiden van een paard bestaat uit herhalen, herhalen en nogmaals herhalen. Dat geldt van het zadelmak maken van je paard tot aan het aanleren van Grand Prix oefeningen. Je moet het geduld hebben hier goed de tijd voor te nemen en niet te snel te willen gaan. Neem een oefening als wijken voor de kuit. Als je paard dat niet zo snel oppakt, is het heel belangrijk om geduldig te kijken wat er mis gaat. Waarom snapt hij het niet? Als je ongeduldig bent neem je waarschijnlijk niet snel genoegen met twee goede passen zijwaarts, dan wil je er direct tien. Maar juist die twee passen die al wel goed gaan, zijn heel belangrijk in zijn leerproces. Als je te snel door wil naar die tien passen, snapt je paard je niet meer. Ook ruiters die een jong paard zo snel mogelijk naar de top willen rijden zou je ongeduldig kunnen noemen. Ook hierbij is het volgens mij beter om de tijd nemen, om het vermogen te hebben te kunnen wachten.”
‘Als je snel je geduld verliest kun je te straffend gaan rijden en dan vergeet je het leerproces van je paard’

Rust vinden


Ruiters met weinig geduld reageren soms geërgerd of driftig en zijn vooral bezig met ‘doe het nou eens!’. Als je snel je geduld verliest kun je te straffend gaan rijden en dan vergeet je het leerproces van je paard. Sanne legt uit: “Wie ongeduldig is, is vaak geneigd te snel, te veel te willen. Met geïrriteerd en ongeduldig gedrag creëer je bovendien stress bij je paard, zeker als hij daardoor niet begrijpt wat je bedoelt.” Het ‘mooie’ van ongeduld is dat het nooit werkt met een paard. Sanne: “Als je focust op zijn reactie, kom je er direct achter dat je te ongeduldig bent. Die spiegel wordt je dan heel snel voorgehouden. Het probleem is dat mensen die ongeduldig zijn, vaak focussen op dat het snel moet en niet op het leerproces van hun paard. Dat is niet effectief! Jij wil hem leren wijken, maar op deze manier werkt het niet. Het is belangrijk de rust te vinden om te ontdekken wat er mis gaat en op welke manier het wel lukt.”
‘Vanuit emotie ben je geen goede opleider voor je paard, je moet de rust weer vinden’

Resetten


Goed nieuws: geduldig zijn kun je leren. “Zelf heb ik echt geleerd mijn geduld te bewaren,” vertelt Sanne. “Ik heb nu de rust om te kijken hoe mijn paarden iets snappen. Dat leerproces is soort een puzzel en voor puzzelen heb je geduld nodig. Omdat ongeduld een emotie is, is ademhaling heel belangrijk. Vanuit emotie ben je geen goede opleider voor je paard, je moet de rust weer vinden.” Maar hoe doe je dat? “Door ademhalingsoefeningen kun je bijvoorbeeld een hoop spanning afbouwen. Ook je instructeur kan je helpen om geduldiger te worden. “Als ik merk dat een leerling ongeduldig en geïrriteerd raakt, geef ik hem een time out. Als je eenmaal in zo’n situatie terecht bent gekomen, kom je daar namelijk bijna nooit uit door verder te gaan met wat je al deed. Ik laat ongeduldige ruiters bijvoorbeeld even halthouden en reflecteren: wat gebeurt hier? Is dit effectief? Wat doe jij, wat doet je paard (niet?). Het is belangrijk je af te vragen hoe je anders dan op deze manier verder kunt. Rijd nooit door met zulke spanning, het is beter eerst te resetten.”

Tips tegen ongeduld:



  • Ongeduld is een valkuil, wees je daar bewust van. Schets bijvoorbeeld concrete situaties waarin je ongeduldig was en bedenk wat het effect was. Zo kun je zelf time outs in je training toevoegen, als je merkt dat je weer in zo’n situatie komt. Benoem het en wees er scherp op.

  • Doe ademhalingsoefeningen om de rust weer terug te krijgen, als je merkt dat je ongeduldig of geïrriteerd raakt.

  • Wie ongeduldig is op het paard, is dat vaak ook in het dagelijks leven. Bedenk altijd: is dit functioneel? Bereik ik hiermee wat ik wil?