Vrijheidsdressuur met je (sport)paard

13 februari 2015, 00:00 Nieuws

Jambette & Spaanse pas

De jambette is een oefening waarbij het paard het voorbeen uitslaat en even in de lucht houdt. Bij de Spaanse pas toont het paard in stap een extreme verheffing van zijn voorbenen. “Het is belangrijk dat het paard zijn gewicht naar achteren verplaatst, waardoor hij meer ruimte in zijn schouder krijgt en losser kan bewegen”, vertelt vrijheidsdressuurtrainster Nikki van Olst. “Het been moet vanuit de schoft door de schouder worden getild. Zorg ervoor dat je paard hierbij vrij recht in het lichaam blijft en niet uit balans raakt.

Het vasthouden van het been kost relatief veel kracht. Bij de Spaanse pas is het belangrijk dat hij over de rug, van achter naar voren wordt uitgevoerd. Net zoals elke dressuuroefening zit de motor achterin het paard, daar komt de kracht vandaan. Zorg ervoor dat het paard als het ware iets gaat zitten in de Spaanse pas, dan creëer je ruimte aan de voorkant zodat het paard de kans krijgt het been goed naar voren te brengen. Drukt hij zijn rug weg, dan loop je het risico op blessures.” Maar wat gebeurt er in het lichaam van het paard tijdens deze oefening? “Bij de Spaanse pas en jambette spant het paard de spieren aan de voorzijde van het schoudergewricht, de elleboog en de onderzijde van de hals aan en worden de spieren aan de achterkant in de schouder gerekt”, vertelt Gisella Bartels. “Deze oefeningen zijn geschikt om de schouder soepeler te maken. Daarnaast is het goed voor de balans van het paard, omdat hij bij de jambette zijn andere drie benen aan de grond moet houden en zijn evenwicht moet bewaren. Het zijn oefeningen die veel lenigheid en kracht van het paard vragen, naast heel wat lichaamsbewustzijn.”

Klassieke buiging

De klassieke buiging is een oefening waarbij het paard door zijn schoft zakt en zijn voorbenen gestrekt houdt. Het achterbeen blijft verticaal onder de achterhand staan. “De buiging is de tegenhanger van de spagaat”, vertelt Nikki. “Het is belangrijk dat de achterhand onder de massa blijft en het paard zijn hoofd niet te ver onder zijn lichaam houdt. Door lichte tegendruk te geven op de singelplek motiveer je het paard om in de schoft naar beneden te zakken. Let er op dat je de klassieke buiging altijd vanuit een kleine spagaat vraagt, anders heeft het paard vaak niet genoeg ruimte om goed te kunnen zakken.”

Gisella: “Bij de klassieke buiging rekt het paard de spieren aan de achterzijde van de schouder en zijn buikspieren. Hetzelfde geldt, maar dan in mindere mate, voor de broekspieren aan de achterkant van het paard. Deze worden maximaal gestretcht en het is dus een goede lenigheidsoefening. Ook heeft deze oefening invloed op de schoudergewrichten. Het paard moet zijn gewicht tussen voor en achterbenen verdelen.

Trainingstips

• Vrijheidsdressuur wordt vaak met voedsel beloond. Zorg ervoor dat je je paard vanaf het begin af aan de regels leert, dan levert het geen bedelen bijtgedrag op.
• Let op de veiligheid van jezelf en je paard. Houd afstand bij oefeningen waarbij een paard met zijn voorbenen mag zwaaien zoals de jambette of Spaanse pas.
• Let op de bodem waarop je werkt. Op een gladde bodem kan een paard wegglijden in de buiging of spagaat.
• Wanneer je paard ongevraagd oefeningen uitvoert, werkt negeren het beste. Negatieve aandacht is ook aandacht.
• Houd je paard goed in de gaten. Komt hij de dag erna ietwat anders de stal uit? Dan heb je wellicht te veel gedaan.
• Meer tips en een extra oefening vind je op www.bitmagazine.nl/vrijheidsdressuur.

Je moet bij deze oefening goed opletten dat het paard links en rechts evenveel stretcht en dat het dus symmetrisch staat. Ook is het bij aanleren van deze oefening belangrijk dat je niet meteen te veel vraagt. Paarden doen deze oefening in de vrije natuur ook, maar dan stretchen ze natuurlijk niet zo diep. Het duurt wel een paar maanden voor een paard echt een diepe buiging aankan.”

Berggeit

Bij de berggeit plaatst het paard alle vier zijn benen zo dicht mogelijk bij elkaar en staat hij – zoals de naam al doet vermoeden – in dezelfde houding als een berggeit. “Bij een correct uitgevoerde berggeit plaatst het paard zijn benen zo dicht mogelijk bij elkaar, maar ze hoeven elkaar niet te raken. Anders verstoor je de balans”, vertelt Nikki. Zorg dat het paard zijn hoofd omlaag houdt. Doet hij hem omhoog, dan drukt hij zijn rug weg en worden zijn spieren verkeerd belast.” Gisella vervolgt: “De berggeit vergt veel verzameling van het paard. Hij moet zijn gewicht verdelen over alle vier zijn benen op een erg kleine ruimte. Daarvoor is erg veel balans nodig. Bovendien moet hij zijn bekken iets achterover kantelen en de rug enigszins bol maken, net als in de dressuur gevraagd wordt bij verzameling.”

Risico’s

Vrijheidsdressuur is leuk als afwisseling, maar het is zeker niet voor elk paard geschikt. “Je moet rekening houden met de gehele fysieke toestand van je paard”, legt Gisella Bartels uit. “Bij de klassieke buiging houdt het paard de rug achter de schoft hol. Voor een gezond paard is dat geen probleem, maar bij een paard met bijvoorbeeld Kissing Spines geeft dat veel problemen en raken de wervels in de rug mogelijk extra geïrriteerd.” Heeft je paard recentelijk een peesblessure gehad, dan kun je vrijheidsdressuur beter skippen in het revalidatieproces. “Een pees die geblesseerd is geweest kan een stuk minder hebben, ik zou het dan ook niet aanraden om dit soort oefeningen te doen als je paard net een blessure heeft gehad.” Die restrictie geldt dan met name voor de diepe buiging en de spagaat. Wil je toch graag oefeningen doen met je paard, bijvoorbeeld om hem toch bezig te houden, overleg dan vooraf altijd met de behandelend dierenarts.

Vrijheidsdressuur verlangt net als dressuur en springen een bepaalde manier van spiergebruik van het paard. “Het is goed voor de coördinatie en lichaamsbewustwording van het paard”, vertelt paardenfysiotherapeute Gisella Bartels. “Er zijn paarden die zich bijvoorbeeld niet realiseren waar hun achterbenen blijven wanneer ze alleen iets met het voorste gedeelte van hun lichaam moeten doen. Voor dat soort paarden kan vrijheidsdressuur zeker waardevol zijn.”