Psyche: Jaloezie op stal

8 juli 2015, 00:00 Nieuws

Sanne Beijerman is sportpsychologe, Grand-prix dressuuramazone en instructrice. Met haar bespreken we een vervelend gevoel dat iedereen in meer of mindere mate weleens heeft: jaloezie.

Zelfvertrouwen

Jaloezie heeft vaak te maken met zelfvertrouwen. Sanne legt uit: “Als je heel weinig zelfvertrouwen hebt, heb je in sommige gevallen eerder last van jaloezie dan wanneer je redelijk zelfverzekerd bent en tevreden met je eigen omstandigheden. Dan zul je ook een ander eerder wat gunnen. Als je bijvoorbeeld zelf een heel fijn paard hebt waar je blij mee bent, vind je het minder erg als je stalgenoot met een nieuw toppaard op stal komt dan wanneer je niet blij bent met je eigen situatie.”

Ongewenst?

Jaloezie is een heel menselijke emotie en niet per se slecht. Je moet alleen zorgen dat je er niet ongelukkig van wordt. Als je in het dagelijks leven maar ook in de paardensport focust op wat anderen beter en mooier hebben word je niet gelukkig, want daar heb je helemaal geen invloed op. Zet het ervaren van jaloezie juist om in positieve motivatie om jouw eigen situatie zo te maken dat je er wel tevreden over bent. Je eigen situatie is immers iets dat je wel kunt beïnvloeden. In uitzonderlijke situaties kan jaloezie er toe leiden dat sommige mensen juist wel de focus op een ander leggen. Dit zien we terug in gedrag als anderen proberen onderuit te halen of ‘stoken’. Dit komt vaak voort uit de niet reële gedachte: ‘als jij beter wordt gaat dat van af mij’. Maar dat is natuurlijk onzin. Prestaties van anderen staan los van die van jou.”

‘Jaloezie is een heel menselijke emotie en niet per se slecht. Je moet alleen zorgen dat je er niet ongelukkig van wordt’

Identificatie

Dat je jaloers bent op een stalgenootje die de ene winstpunt na de andere haalt terwijl het bij jou niet echt wil lukken, is voor veel ruiters waarschijnlijk best voor te stellen. Maar er zijn maar weinig mensen met echte jaloerse gevoelens als ze een proef van Adelinde Cornelissen of Edward Gal zien. Hoe komt dat? “Dat heeft te maken met identificatie en de afstand tussen jezelf en degene waar je je mee identificeert”, vertelt Sanne. “Je kunt jezelf op twee manieren met anderen vergelijken: prestatiegericht en leergericht. Beide manieren kunnen functioneel zijn. Als je je vergelijkt met minder goede ruiters, kan dat een positief effect hebben op je zelfvertrouwen. Je voelt je competent omdat je ziet dat je beter bent. Je focus is hierbij dus prestatiegericht. Maar als degene waar je je mee vergelijkt om een beter gevoel te krijgen over jezelf ineens beter gaat presteren dan jij, kan jou dat negatieve gevoelens of jaloezie opleveren. ‘Dit klopt niet, hoe kan dit?’

Bereikbaarheid

Met een leergerichte focus identificeer je je meestal met (iets) betere ruiters. Je wil je optrekken aan een bepaald niveau. Als je dit niveau dan bereikt hebt, draagt dat bij aan je zelfbeeld. Maar dat niveau moet wel bereikbaar zijn. Als je je vergelijkt met veel betere ruiters zoals Adelinde of Edward, doen de meeste ruiters dat voornamelijk om inspiratie op te doen en zichzelf te motiveren, door te kijken hoe zij dingen doen. Je focus is hierbij dus ook leergericht maar je identificeert je niet met hen want het niveau is voor de meeste ruiters buiten bereik. Hierdoor gaat het niet ten koste van je zelfbeeld als zij goede prestaties leveren.

De meeste mensen vergelijken zichzelf op meerdere manieren. Onthoud dat een negatieve focus op anderen uiteindelijk geen beter zelfbeeld oplevert.

‘Onthoud dat een negatieve focus op anderen uiteindelijk geen beter zelfbeeld oplevert’

Tips om minder jaloers te zijn

Focus je altijd op je eigen proces. Daar heb je namelijk invloed op, op het proces van anderen niet. Vraag jezelf af: wat kan ik er hier zelf aan verbeteren? Als een stalgenoot bijvoorbeeld een wedstrijd wint, ga dan na hoe jij ook zo ver kunt komen.