Bit duikt in... Sarcoïden
NieuwsIn de rubriek ‘Bit duikt in…’ spreken we elke maand een expert naar aanleiding van een onderwerp dat in het nieuws is geweest. Afgelopen maand kwam naar buiten dat het wegsnijden van sarcoïden met een laser een succesvolle methode blijkt te zijn. Maar wat zijn sarcoïden nu eigenlijk? Bit vroeg het aan dierenarts Ellen Compagnie.
Sarcoïden
Sarcoïden zijn de meest voorkomende huidtumoren bij paarden. Het is een overmatige weefselgroei die zorgt voor kale plekjes en/of bultjes op of in de huid. De tumoren kunnen voorkomen bij elk paard. Ras, geslacht, kleur of leeftijd maakt hierbij geen verschil. De gevoeligheid van een paard om sarcoïden te ontwikkelen zou deels erfelijk zijn, maar dat is niet de enige factor die een rol speelt. Hoe de tumoren precies ontstaan, is nog niet helemaal duidelijk. Compagnie: “Waarschijnlijk heeft het iets te maken met het Bovine Papilloma Virus, een ‘wrattenvirus’ bij koeien. Men denkt dat het overkomt door vliegen, maar hoe het virus zich precies verspreidt, is nog niet bekend.”
‘De tumoren kunnen voorkomen bij elk paard. Ras, geslacht, kleur of leeftijd maakt hierbij geen verschil’
De huidtumoren zijn doorgaans niet kwaadaardig en ook niet besmettelijk. Al kan het wel zo zijn dat een paard meerdere sarcoïden heeft over zijn hele lichaam. Ze zijn niet pijnlijk, maar het paard kan er wel last van hebben als op vervelende plaatsen zitten. Denk bijvoorbeeld aan plekjes bij de singel of het hoofdstel of rondom het oog van het paard. Sarcoïden groeien meestal niet zo snel. Als de plekjes echter geïrriteerd raken, kunnen ze plots sneller gaan groeien. Het ‘probleem’ met deze huidtumoren is dat ze na het behandelen toch vaak weer terugkomen. Als je zo’n tumor weghaalt, moet je hem ook echt helemaal weghalen, inclusief een ruim stuk om de plek heen. “Het is vaak lastig te zien waar de tumor precies eindigt. Daardoor loop je kans dat je niet alle slechte cellen weghaalt en dat de sarcoïd terugkomt”, legt Compagnie uit.
Vormen
Sarcoïden komen voor in veel verschillende vormen. “Daarom is het voor een eigenaar vaak ook moeilijk om ze te herkennen”, vertelt de dierenarts. Er zijn zes vormen, waarvan er vier het meest voorkomen. De mildste daarvan (occult sarcoïd) is een haarloos plekje waar eventueel bultjes in kunnen zitten. Het volgende stadium (verruceus sarcoïd) is en een wratachtige plek, vaak met een schilferige huid en bultjes. Bij de derde vorm (nodulaire vorm) zijn de sarcoïden echte knobbels in de huid. De vierde vorm (fibrolastische vorm) is vaak een agressieve, snelgroeiende tumor waarbij de huid kapot gaat. Deze vorm lijkt soms op ‘wild vlees’.
Behandelmethodes
Er worden momenteel verschillende behandelmethodes gebruikt voor sarcoïden. Compagnie: “Afhankelijk van waar de tumor zich bevindt en welke vorm hij heeft, kies je een behandelmethode.” Een mogelijkheid is om het sarcoïd chirurgisch weg te halen. Dat wil zeggen dat je het paard verdooft of onder algehele anesthesie brengt en dan de tumor (ruim) wegsnijdt. Het wondje wordt daarna goed schoongemaakt en gedicht. “Om deze methode toe te passen, moet de tumor wel op een plek zitten waar voldoende huid is om de wond ook weer dicht te maken. Als dat niet het geval is, kun je deze methode niet gebruiken.”
Wat je ook kunt doen, is gebruik maken van vloeibare stikstof. Dat komt overeen met de methode die mensen gebruiken voor wratten. De sarcoïd wordt bevroren en ontdooit daarna weer. Door dit regelmatig te herhalen dood je de slechte cellen. Het voordeel van deze manier is dat het meestal staand kan worden uitgevoerd.
Een andere optie is een injectie met BCG. Je spuit dan als het ware een bacterie in die een immuunreactie veroorzaakt. Het nadeel hiervan is dat dit vaak bijwerkingen heeft en momenteel is dit product moeilijk te verkrijgen. Er zijn ook meerdere zalfjes (acyclovirzalf, XXterra) op de markt die kunnen helpen bij sarcoïden. Deze werken vaak beter als de plekjes nog relatief klein zijn, maar er is veel geduld voor nodig. Het kan soms wel maanden duren voordat de tumor weg is.
‘Afhankelijk van waar de tumor zich bevindt en welke vorm hij heeft, kies je een behandelmethode’
Compagnie staat wel open voor de laserbehandeling van het Britse onderzoek, maar weet niet zeker of het dé oplossing is voor alle sarcoïden. “De methode is eigenlijk een soort chirurgisch wegsnijden. De laser snijdt de tumor weg en schroeit meteen de bloedvaten dicht. Daardoor kunnen de slechte tumorcellen zich niet verder verspreiden. Maar ook deze methode kun je alleen gebruiken op plekken waar je genoeg weefsel kan wegnemen.”
Voorkomen
Er zijn op dit moment nog niet echt methoden beschikbaar om sarcoïden te voorkomen. “Wel zijn ze in Wenen bezig met het ontwikkelen van een vaccin, maar dat is nog in de experimentele fase”, zegt Compagnie. Tot nu toe lijkt het onderzoek goede resultaten op te leveren, maar het gaat nog wel even duren voordat het vaccin op de markt is.
Tips:
- Vooral de eerste vorm van het sarcoïd wordt vaak over het hoofd gezien. Wees daarom attent op verdachte, kale plekjes bij je paard.
- Sarcoïden zitten vaak op plekken waar je ze niet verwacht, zoals de lies, de koker of de binnenkant van het been. Check je paard ook daar op verdachte plekjes.
- Als je een verdacht plekje ziet, houd dan in de gaten of het groter wordt. Dat hoeft niet altijd te gebeuren, maar als dat wel gebeurt, is de kans aanwezig dat je met een sarcoïd te maken hebt.
- Als je iets aan een sarcoïd wil laten doen, doe dat dan als het nog klein is. Dan heb je de meeste kans dat het niet terugkomt.
- Bij twijfel, raadpleeg je dierenarts. Raadpleeg ook je dierenarts over de gepaste behandelmethode als je iets aan het sarcoïd wil laten doen.
