Positief versus negatief perfectionisme

Want negatief perfectionisme belemmert je prestaties eerder dan dat het je helpt. De verschillen tussen positief en negatief perfectionisme en tips om ermee om te gaan.

“Er wordt onderscheid gemaakt tussen positief en negatief perfectionisme. Zeker in de sport is dit verschil relevant”, weet sportpsycholoog Mark Schuls. “Beide vormen stellen hoge doelen aan zichzelf, en dit mag ook. Als je doelen wilt bereiken, moet je ze immers ook stellen.” 

Het verschil tussen positief en negatief perfectionisme zit ‘m in hoe je met tegenvallende prestaties omgaat. Bij negatief perfectionisme neig je ernaar je schuldig te voelen naar de buitenwereld, veel druk van buitenaf te voelen en raak je gefrustreerd en zelfveroordelend. Stel je jezelf hoge doelen, maar ga je goed met falen om, dan is jouw vorm van perfectionisme positief. 

“Veel topsporters zijn op deze manier perfectionistisch: ook al hebben ze gewonnen, ze vinden wel een klein verbeterpuntje waar ze aan kunnen werken.”

Negatief perfectionisme te lijf

Met de volgende tips van sportpsycholoog Mark Schuls pak je negatief perfectionisme aan.

• Zie fouten als leermomenten. “Dit vergt een andere benadering. Neem bewust de tijd om kritiek om te bouwen naar manieren om concreet met je verbeterpunten aan de slag te gaan.”
• Stel je doelstellingen bij. “Negatieve perfectionisten zijn vaak onzeker. Hun doelen zijn immers zo hoog gesteld dat ze geen succeservaringen hebben. Kleine stapjes richting dat grotere doel kunnen dan al heel wat opleveren. Het grote einddoel kun je in je achterhoofd houden, maar houd de stapjes ernaartoe klein en haalbaar.”
• Neem je instructeur in vertrouwen. “Dan kan hij rekening houden met je perfectionisme. Eventueel commentaar kan hij op een opbouwende manier brengen en hij kan zorgen voor een juiste balans tussen feedback en instructies.”
• Ervaar je druk van buitenaf? “Maak druk bespreekbaar. Ouders bijvoorbeeld kunnen met de beste bedoelingen uitspraken doen als ‘De andere ruiters stellen niet zoveel voor, je kunt makkelijk van ze winnen’. Ze hopen je hiermee vertrouwen te geven, maar realiseren zich niet dat dit jou extra druk geeft. Door dit bespreekbaar te maken los je dit op.”
• Durf rust te nemen. “Negatief perfectionisme is niet zonder gevaar. Het kan resulteren in eetstoortnissen en burn-out, waardoor prestaties afnemen, wat weer een reden is om nog harder te trainen. Je komt in een vicieuze cirkel terecht. Durf dus op tijd rust te nemen en vertrouw erop dat je even rust kunt nemen en dat het dan ook wel goed komt.”