Wat je nog niet wist over de reukzin van paarden

7 juli 2017, 00:00 Nieuws
Paarden gebruiken hun reukzin voor van alles. Van Dierendonck geeft een aantal voorbeelden: “Door te ruiken controleren paarden de geschiktheid van voedsel en water en pikken ze gevaren op uit de lucht, zoals bijvoorbeeld vuur of de aanwezigheid van een roofdier. Onderling communiceren paarden met geur. Bij het leren kennen van een nieuw paard blazen ze elkaar in de neus. Vaak ook als begroeting en herkenning als een bekend paard tijdelijk is weggeweest. Een hengst ruikt het hormoon oestrogeen als een merrie in haar cyclus is. Via mest en urine vergaren paarden veel informatie over elkaar; onder andere hun fysiologische staat maar bijvoorbeeld ook de groepsgeur. Als een paard iets wil onderzoeken, zal het eraan gaan ruiken. In veel gevallen is de reuk dus het belangrijkste ‘contactmiddel’ van een paard, vooral op de korte afstand.”

Feromonen

Van Dierendonck: “Veel zoogdieren en bijvoorbeeld (nacht)vlinders maken zogeheten feromonen aan. Dat zijn hormonen die door de lucht tussen dieren een rol hebben, voornamelijk bij voortplanting. Die feromonen worden speciaal geanalyseerd door twee orgaantjes (van Jacobson) vlakbij het brein. Als een paard fleemt, worden deze geuren via een doodlopende ‘duct’ bij die orgaantjes gebracht.”

Onmeetbaar

Volgens Van Dierendonck is de reukzin voor paarden minstens zo belangrijk als het zicht: “De bulbus olfactorius maakt deel uit van de hersenen en is verantwoordelijk voor de verwerking van geuren. Deze is bij paarden behoorlijk groot en dat zou hij niet zijn als reuk niet zo belangrijk is voor paarden. Dat zien we bijvoorbeeld bij mensen. Ook het grote oppervlakte van het neusslijmvlies bij paarden is ook zo’n teken. Hoeveel paarden ruiken en welke informatie ze er allemaal uithalen, zullen we nooit weten. Reukonderzoek is namelijk extreem ingewikkeld. Licht en geluid kan je meten op basis van frequenties. Geuren bestaan echter uit vele, misschien wel miljoenen verschillende, vluchtige moleculen. Voor iedere molecule hebben paarden (of zoogdieren in het algemeen) een andere receptor. Wij mensen hebben we niet zoveel receptoren. Ook zijn er geen apparaten die al die vluchtige stoffen in samenhang kunnen meten. Dat maakt reukonderzoek zo lastig.”

Mestritueel

Van Dierendonck: “We weten dat paarden informatie vergaren door te ruiken aan ongeveer alles, maar wat voor informatie ze er precies uit halen is voor ons helaas meestal onmeetbaar. Wel kunnen we afgaan op hun gedrag. Als je bijvoorbeeld kijkt naar het onderlinge mestritueel, dan zien we ander gedrag als een hengst aan de mest ruikt van een jonge hengst met veel merries dan als hij aan de mest ruikt van een oude hengst met één merrie. Het is een fabel dat de hengst die over de mest van een ander heen mest, de dominante hengst is. Het zegt alleen dat die de nieuwste informatie overbrengt, maar het hoeft niet de dominantste hengst te zijn. Wat je bijvoorbeeld ook ziet, is dat paarden een ‘groepsgeur’ creëren door op dezelfde plek te rollen. Vaak rolt de hengst dan als laatste en geeft daarmee de relatie met ’zijn’ merries aan.

Geuren toepassen

Met name bij jonge paarden adviseert Van Dierendonck dat mensen zowel visueel als qua geur herkenbaar zijn door constante kleding en geuren en dus geen wisselende parfums of deodorant te dragen: “Een paard is zo uitstekend in staat om individuen te herkennen, ook een manegepaard dat met meerdere mensen te maken heeft. Heeft een paard geen eigen zadel, dan zal een paard het ruiken als je een zadel gebruikt dat net op een dominant of angstig paard heeft gelegen. Misschien niet de handigste keuze bij een jong en gevoelig paard. We moeten de diepte en het belang van geuren bij paarden niet onderschatten.”

Speurneus

Van Dierendonck vertelt dat er zelfs paarden schijnen te zijn opgeleid die drugs kunnen opsporen. “De reukzin van honden is waarschijnlijk scherper dan van paarden, maar het voordeel van een paard is dat het hoofd hoger is. Het wordt nog niet veel gebruikt maar het kan handig zijn bij bijvoorbeeld de uitgang van een ferry. Ik las een tijdje geleden iets over een deodorant voor paarden die paarden ‘schoon’ laat ruiken. Daar ben ik op tegen. Wel kan ik staan achter het synthetisch namaken en gebruiken van natuurlijke feromonen die loskomen bij de uier van merries en die jonge dieren rustig maakt, de zogeheten Appeasing Pheromones. Deze zijn bekend van de DAP adapter voor honden of Feliway voor katten met een stekker in het stopcontact. Er is nu ook een product op de markt voor paarden: Confidence®. Dat is een gel die je in het neusgat aanbrengt, ruim voordat je iets spannends gaat doen met het paard zoals een wedstrijd. Dan is het stressniveau minder hoog dan als je het niet gebruikt. Zo werkt reukzin dus ook.”

Bron: Bitmagazine.nl