Blog: Een kleine eyeopener
NieuwsIn vergelijking met andere diersoorten is het paard maar kort geleden gedomesticeerd. We weten (nog) niet precies wanneer, maar mij valt op dat het vooral tijdens de periode dat de mens metaal meester werd, zij ook het paard meester werden en gingen gebruiken als rijdier. Ik ben geen historicus, dus kan niets bewijzen dat dit met elkaar te maken heeft. Dit blog is dan ook geen geschiedenisles, maar misschien een kleine eyeopener over de relatie tussen paarden en mensen.
Domesticeren staat niet gelijk aan een dier gebruiken als rijdier. Je kan een dier ook domesticeren voor vee en als lastdier, zoals we bij ossen, schapen, geiten, kippen en varkens gedaan hebben. En voor gezelschap zoals we met katten, honden en vogels doen. Behalve gezelschap hadden deze huisdieren ook de taak om muizen te beperken, klein wild te jagen en het huis te bewaken. Van alle gedomesticeerde deze dieren heeft de relatie tussen mens en paard zich op unieke wijze ontwikkeld. Waar ossen en ezels het prima deden als lastdieren en om karren en ploegen te trekken, kreeg het paard de oneerbare taak om mee te helpen de ruzies van mensen uit te vechten. Op de rug van het paard zijn vele oorlogen gevochten en daar danken wij de hedendaagse rijkunst aan.
Wie de film, het theaterspektakel of het boek Warhorse heeft gezien of gelezen, weet dat nog niet zo heel lang geleden paarden nog steeds een belangrijke rol speelden in onze oorlogen. Een paard heeft de kostbare kwaliteit om pijn en ongemak om te zetten in vastberadenheid en moed. Zijn eigen angst en pijn voorbij geeft het paard zich over aan zijn mens. Zijn wij dat vertrouwen wel waard?
America 1876; the battle of Litte Big Horn. Een zwarte pagina in de geschiedenis boeken, het slagveld lag vol lijken van zowel paarden als mensen. Verhalen gaan dat de gehele cavalerie gesneuveld was. Op 1 paard na! Twee dagen na de strijd vonden ze het paard Comanche op sterven na dood op het slagveld. Het paard had er toen al acht dienstjaren in het leger op zitten en was meerdere keren gewond geraakt. En nu was hij naar zeggen ‘the last horse standing’. Comanche werd per stoomschip vervoerd naar Fort Lincoln, waar hij operaties onderging om de kogels uit zijn lijf te verwijderen. Een legende was geboren. Colonel Sturgis gaf het bevel aan de zevende cavalerie dat zij er alles aan moesten doen om Comanche een luizenleven te bezorgen tot het einde van zijn dagen. Het paard zou nooit meer bereden worden of gedwongen tot iets. Hij mocht gaan en staan waar hij wilde. Niet langer een gebruiksdier, maar een huisdier. Grazen tussen de bloemenperken, of luieren in zijn luxe stal, dutten in de schaduw van een boom op het heetst van de dag. Een prachtige oude dag als je het mij vraagt. Hij stierf op 7 november 1891, ongeveer 29 jaar oud, aan koliek. Hij kreeg een eervolle militaire begrafenis ceremonie, maar zijn lichaam werd naar de universiteit van Kansas gebracht om bestudeerd en opgezet te worden. Tot op de dag van vandaag kan je hem bezoeken in het museum in Kansas.
Friesland, 2017; een stal op een zomerdag. Tijdens het rijden (het oefenen van onze strijdmanoeuvres) begint het ineens te regenen, eerst een beetje, daarna steeds harder. Ik draaf met Blizz de bak uit naar het dichtstbijzijnde onderdak, de koeienstal, om daar het buitje af te wachten. Maar een blik op buienradar laat zien dat een belachelijk dunne, maar lange strook regen precies over ons dorp trekt. Het rijmoment is voorbij. In een luwte van de regenbuien rijden we naar de paardenstal zodat ik hem binnen kan afzadelen. Het halster hangt nog buiten, dus hij staat los in het gangpad en kan zijn eigen gang gaan terwijl ik de spullen afdroog en opruim. Blizz staat in de deuropening en kijkt naar buiten, waar de regen zich ritmisch laat vallen. We wachten samen tot de buien overtrekken. Wanneer ik naar buiten loop, volgt hij, vrij. En als de boer langsloopt met een restje kuil in zijn handen besluit Blizz hem te volgen in plaats van mij. De boer legt de kuil voor hem neer en mijn paard kauwt gelukzalig in de laatste druppels van de bui terwijl ik zijn halster haal.
Dan komt het moment dat ik hem mee moet nemen naar zijn wei, opgesloten in het vierkant van gras met zijn gedwongen celmaatje, waar hij het gelukkig goed mee kan vinden. Ik doe dagelijks concessies die ons leven samen mogelijk maken. Die doe ik om ons leven samen ook zo aangenaam mogelijk te maken. Gelukkig hoeven wij niet samen het slagveld op waar kogels om ons oren vliegen. We kunnen samen spelen alsof hij strijdros is en ik een viking. Dat is ook een vorm van vrijheid. Ik hoop dat ik ooit Blizz dezelfde oude dag kan geven als Comanche, de veiligheid en luxe van de mensenwereld, maar met de vrijheid die we allemaal onze paarden gunnen. Domesticeren is tenslotte iets deel uit laten maken van een huishouden.
