Scheren zonder stress

1 januari 1970, 00:00 Nieuws
Neem er de tijd voor en laat paarden stapje voor stapje wennen. Paardentrainer en gedragsspecialist  Will Rogers vindt dat je scheren net zo goed moet trainen als een oefening tijdens het rijden of trailerladen. “Mensen vergeten vaak dat dit ook bij de opvoeding hoort. Ze zetten ineens een scheerapparaat op de huid van een paard en hij moet dat maar normaal vinden.”

Voordat je daadwerkelijk aan het scheren slaat, moet je eerst de angst van je paard wegnemen, zegt Will: “Hoe vaak is het niet: ‘he, mijn paard heeft ineens veel haar, ik moet hem nu scheren’. Vervolgens kom je tot de ontdekking dat hij het apparaat eng vindt, maar ga je toch door, omdat het haar er nou eenmaal af moet. Dat veroorzaakt een enorme vertrouwensbreuk tussen je paard en jou. Je kunt het vergelijken met de allereerste keer dat je op een paard gaat zitten. Als je er ineens opspringt, terwijl hij nooit eerder bereden is, verwacht je toch ook niet dat je zomaar kunt wegrijden? Dat je dat rustig introduceert, vindt iedereen normaal. Voor scheren zou hetzelfde moeten gelden.”

Alleen aanraken

Begin met je paard aanraken met het apparaat, zonder dat het aanstaat. “Ik aai ze ermee over hun schouder, met een stevige, geruststellende beweging. Sommige mensen aaien een paard alsof het een puppy is, maar paarden houden veel meer van een stevige aanraking. Zodra je paard ook maar iets doet wat jij wilt, bijvoorbeeld stilstaan of niet opgewonden raken, haal je het apparaat weg en stap je zelf ook naar achteren. Je geeft hem een momentje rust. Dat is een beloning voor hem. Hij krijgt de tijd om tot zich door te laten dringen dat er niets naars gebeurt als het scheerapparaat hem aanraakt. Doe het nog eens en als dat goed gaat, beweeg je het scheerapparaat vervolgens via de bovenlijn naar de achterbenen. Het moet een positieve ervaring zijn. Je moet er eigenlijk zo lang mee doorgaan dat hij er bijna verveeld door raakt.”

Niet overhaasten

Het aanzetten van het scheerapparaat is de volgende stap. Begin opnieuw zoals je deed met het apparaat uit. Will: “Houd de machine in één hand en houd je paard vast met je andere hand. Wacht tot hij ontspant, bijvoorbeeld doordat hij zijn hoofd laat zakken. Beloon hem dan door de machine uit te schakelen. Dus als hij doet wat jij goed vindt, beloon je hem met het weghalen van het ‘enge’ ding. Ga pas dichter naar hem toe met het apparaat aan, als deze stap goed gaat.”

Will waarschuwt dat je niet meteen moet gaan scheren wanneer je zo ver bent dat je met de ingeschakelde machine in de buurt van je paard kunt komen. “Overhaast het niet. Het paard moet er echt van overtuigd raken dat het niet erg is. Het gevoel van een scheerapparaat heeft veel weg van wriemelende insecten en daar heeft een paard een bloedhekel aan. Aai hem er eerst weer mee, net als bij stap één.”

Het is bovendien belangrijk dat je je bewust bent van je eigen energie. Een rustige, kalmerende omgeving en een daarbij aangepaste toonhoogte en stemvolume is iets om op te letten. “Veel mensen vinden het zelf ook nogal spannend en als het paard dat hoort en voelt, geeft hem dat weinig vertrouwen. Als jij al uitstraalt dat er iets staat te gebeuren, pikt hij dat signaal zeker op.”

Rustmomenten

Als je eenmaal aan het scheren bent, vergeet dan niet om tussendoor op momenten dat je paard erg braaf is het apparaat weer even weg te halen en uit te zetten. “Geef hem rustmomenten”, zegt Will. “En bij paarden die echt zo bang zijn dat ze agressief worden, kun je het scheren beter overlaten aan professionals. Ik laat ze op zulke momenten bijvoorbeeld iets doen dat ze oncomfortabel vinden, zoals achterwaarts lopen, tot ze weer bij hun positieven komen. Ze moeten ontdekken dat het gevolg van hun gedrag vervelend is.

Daar staat tegenover dat ik het uitblijven van vervelend gedrag weer meteen beloon door de prikkel weg te nemen. Dat is echt werk voor vakmensen, want timing is doorslaggevend.” Hij geeft aan dat hij meestal in één sessie zo ver kan komen dat hij een paard kan scheren. “Maar het is geen wedstrijd. Doe er liever wat langer over, desnoods een paar dagen, en doe het goed.”

Sommige mensen zetten een ander paard, dat gewend is aan scheren en dus niet angstig reageert, naast het bange paard. Will vindt dat op zich een goed idee, mits je er zeker van bent dat de angst van het onervaren paard niet overslaat. “Want angst is een sterke emotie. Voor je het weet, werkt het averechts en staan ze allebei te snurken.”

Niet liegen

Volgens Will wordt veel te vaak onbewust het verkeerde signaal afgegeven. “Paarden raken in paniek, doen gek en dan wordt het scheerapparaat uitgezet. Dat leert ze dus dat door wild gedrag het ‘enge’ object verdwijnt en dat is precies wat je niet wilt. Nog erger is het als iemand een paard straft voor zijn angst. Dat geeft echt een vertrouwensbreuk, die zich ook op allerlei andere momenten zal gaan uiten. Zo’n paard vertrouwt jou als mens gewoon niet meer. Ik heb deze fouten zelf ook gemaakt in het verleden, ik ben heus niet beter dan de rest van de wereld. Maar gaandeweg leer je dat onbegrip en ongeduld op de lange duur een negatief effect hebben op alles. Je moet een relatie opbouwen. Daarbij is duidelijkheid belangrijk. Leg uit wat je gaat doen. Doe niet net alsof er niks is, waarna je ineens met een scheerapparaat bij zijn lichaam staat.”

Will heeft er begrip voor dat in sommige gevallen een verdoving wordt gebruikt bij het scheren. “Toch ben ik er geen voorstander van. Het is een lapmiddel dat niet nodig is als je het op de juiste manier met veel geduld aanleert. En het is niet goed als je voor alles wat moet gebeuren verdoving gebruikt. Paarden zijn slimmer dan je denkt, voor je het weet hebben ze het in de gaten. Ik noem het liegen tegen je paard. Zorg liever dat je het op de juiste, eerlijke manier aanleert. Dat kost tijd, maar dat kost het aanleren van een oefening ook en daar nemen we wél de tijd voor. Dus waarom zouden we dat dan niet bij het scheren doen?”

Kalmerende hulpmiddelen

In tegenstelling tot Will Rogers maakt Luc Salfischberger van K en L Stables uit Kwadijk waar nodig wel gebruik van kalmerende hulpmiddelen bij een paard dat nerveus of onrustig is tijdens een scheerbeurt. Hij scheert iedere winter zo’n vijftig tot zestig paarden. Aan het begin van de herfst bestelt hij een grote doos Tranquigel bij de dierenarts.

“Vooraf overleg ik met een eigenaar of een paard vaker is geschoren en of ze weten hoe hij reageert. Als iemand aangeeft dat het paard zenuwachtig wordt, geef ik hem vooraf een tube gel, die ik drie kwartier laat inwerken. Als het paard in de buurt staat, vraag ik meestal of de eigenaar het even ophaalt, zodat deze het zelf vooraf kan geven want het heeft echt inwerktijd nodig. Meestal zie je aan de uitdrukking in de ogen van het paard of het goed werkt. Ruinen schachten bovendien vaak uit van ontspanning. In bijna alle gevallen heb ik het paard in iets meer dan een uur helemaal kaalgeschoren.”

Patroontjes of afwijkende modellen scheren doet Luc ook, maar dat is meer werk. “In dat geval neem ik een krijtje mee en vraag ik of de eigenaar wil tekenen hoe hij het wil hebben, om misverstanden te voorkomen.”

Billen eerst

Luc begint altijd achterop de billen met scheren. “Voor het zover is, doe ik eerst het apparaat een keer aan, om te zien hoe het paard reageert op het geluid. Als een paard het niet kent, haal ik het een paar keer over de rug richting de staart, zonder hem ermee aan te raken. Dan merkt hij dat dat geluid geen kwaad kan. Op de billen zit het meeste vlees, dus dat is minder gevoelig dan waar de huid direct over bot ligt. Dat is dus een goede plek om te beginnen. Als ze na een paar streepjes voelen dat het geen pijn doet, ontspannen de meeste paarden snel.”

Veiligheidsmaatregelen

Sommige paarden blijven nerveus. “Meestal is het een kwestie van gewoon doorwerken, ik ben nog nooit halverwege gestopt. Een praam kan soms uitkomst bieden. Dat vinden mensen wel eens zielig, maar dat is het niet. Door een praam op de neus komt het hormoon endorfine vrij wat een paard rustig maakt. Zelf neem ik geen veiligheidsmaatregelen. Ik doe geen bodyprotector of handschoenen aan of een cap op. Ik heb ooit een keer een baal zaagsel tussen mij en een paard gehouden als bescherming. Maar ook dat paard is uiteindelijk geschoren.”

Luc is geen voorstander van verdoving door de dierenarts. “Vaak is een paard dan zo ver weg dat hij bijna omvalt, wat een veel groter risico voor zowel mij als het paard is. Of het paard probeert in die toestand toch nog uit te halen, wat veel ongecontroleerder en dus onvoorspelbaarder is. Bovendien gaan paarden van die verdoving vaak zweten, waardoor het scheren veel lastiger gaat. Nee, ik houd het liever op die gel. Als een paard nerveus is, moet je als eigenaar accepteren dat het iets minder strak wordt en er misschien hier en daar een klein plukje haar blijft zitten. Maar het wordt echt wel kaal genoeg om functioneel te zijn.”

Grote machine

Een goed apparaat is wel een vereiste, vindt Luc. Hij neemt er uit voorzorg altijd twee mee, zodat hij bij pech toch het werk kan afmaken. De messen laat hij minstens twee keer per seizoen slijpen, zodat ze goed scherp zijn en niet aan de haren trekken. Ook spuit hij tijdens een scheerbeurt regelmatig olie op de messen om te voorkomen dat ze te warm worden en zo het paard een vervelend gevoel geven.

Hij scheert het hele paard met hetzelfde apparaat, dus ook de benen en het hoofd. “Kleinere machines hebben vaak toch weer een andere scheerdiepte en dan zie je verschil, dat is niet mooi. Oren mogen we toch niet meer uitscheren tegenwoordig en de buitenkant van de oren gaat prima met zo’n grote machine. Het hoofd doe ik meestal tot de bakstukken. Als een eigenaar het per se wil, doe ik ook de voorkant van het hoofd, maar liever niet. Dat is wel erg dunne huid op bot, dus is het niet zo fijn voor een paard als hij daar wordt geschoren.”

Werkplek

Verder let Luc er goed op dat de werkplek droog is, want water en elektriciteit gaan niet samen. “Het moet bij voorkeur ook een beetje rustig zijn, maar ik kom bij allerlei stallen en soms is het roeien met de riemen die je hebt.” Hij heeft het liefst dat een paard gewoon wordt vastgezet in plaats van vastgehouden, al is een extra paar handen af en toe wel fijn. “Vooral als je die plooien bij de voorbenen wilt doen, is het fijn als iemand die even kan optillen en naar voren kan trekken.” Luc is geen voorstander van tussendoor hooi of snoepjes geven. “Paarden moeten ook gewoon even leren stilstaan, zo erg is het allemaal niet. En ze wennen er ook aan. Ik heb er paarden bij die ik al tien jaar scheer. Vaak vraag ik na een paar keer aan de eigenaar of we het eens zonder die Tranquigel zullen proberen.”

---

 Zelf aan de slag? 

 Wintertijd

Is de klok teruggezet naar wintertijd? Haal dan je scheerapparaat tevoorschijn. Doe je het eerder, dan heb je kans dat je twee keer de klos bent, want dan groeit de wintervacht nog. Scheer wel voordat de temperatuur te veel daalt, zodat de vacht nog een klein beetje kan aangroeien voor de echte koude zich aandient. Scheer niet na februari. Dan is de zomervacht alweer in de maak, dus als je het dan doet, heb je kans op een langdurig kaal paard.

Let op dosering

Wil je je paard iets geven om hem rustig te houden tijdens het scheren, overleg dit dan vooraf met je dierenarts. Lees de gebruiksaanwijzing en houd je aan inwerktijd en dosering. Veel mensen vinden het lastig om het gewicht van hun paard goed in te schatten. Vraag hulp van ervaren paardenhouders. Geef niet te weinig, het moet wel werken.

Goede spullen

Controleer voor je begint of je scheerapparaat nog goed werkt en de messen zijn geslepen. Heb je voldoende olie bij je? En kun je eventueel ergens een tweede machine lenen, als die van jou ermee stopt? Maak het apparaat na gebruik meteen goed schoon. Een oude tandenborstel is een handig hulpmiddel hierbij.

 Vraag hulp

Niet zeker van jezelf? Vraag hulp van een ervaren paardenscheerder. Laat die je paard de eerste keer doen en kijk de kunst af. Als je paard braaf reageert, kun je het de volgende keer zelf proberen.

 Neem de tijd

Zeker als het de eerste keer is, is het belangrijk om er de tijd voor te nemen je paard aan het apparaat te laten wennen. Doe dat in verschillende sessies en ga pas door naar de volgende stap als je paard ontspannen blijft bij wat je aan het doen bent.

---

Bron: Bit 250