Paarden en hun vachtkleur, hoe zit het eigenlijk?

14 december 2018, 00:00 Nieuws

Hoe zagen de eerste paarden eruit?

Vanessa Vandersteen: ”De oorspronkelijke vachtkleur bij paarden was de wildkleur. Het belangrijkste kenmerk van deze kleur, dat ook soms ‘dun’ wordt genoemd, is wel de mooie aalstreep die over de rug van het paard doorloopt tot in de staart en de manen. Daarnaast kunnen ze ook zebrastrepen op de benen hebben of schouderstrepen. Je hebt drie soorten wildkleur: zwart, ook wel de grullo en wildkleur bruin en vos. Wildkleur is dominant, dit wil zeggen dat altijd één van de ouders het gen moet hebben om een veulen met wildkleur te fokken.”

Wat zijn nu de echte basiskleuren?

“De basis vachtkleuren van een paard zijn vos, bruin en zwart. Alle paarden worden geboren met één van deze kleuren, het zijn de genen die erbij komen die de basiskleur kunnen veranderen. Schimmel is dus geen basiskleur. Schimmels bijvoorbeeld worden wel altijd in hun basiskleur geboren en het verschimmelen naar wit naarmate ze ouder worden door het ‘schimmelgen’. Schimmels hebben altijd een zwarte huid.”

“Het crème gen zorgt bijvoorbeeld ook voor een verandering van de basiskleur. Zo wordt een vospaard met crème een palomino, een bruin paard met crème wordt een valk en een zwart paard met crème wordt een smokey zwarte. Dit laatste kan je met het blote oog bijna niet zien, maar ze kunnen het crème gen wel doorgeven aan hun veulens. Dan krijg je soms zoals verrassing een palomino veulen uit een zwarte merrie, die dan eigenlijk smokey zwart is. Er zijn veel verschillende kleurgenen die de basiskleur van het paard kunnen veranderen, zoals het zilvergen, champagne, pearl, wildkleur etc...”

Hoe zit het dan met een schimmel?

“Een schimmel wordt altijd geboren in zijn basiskleur, dus ze zijn bij de geboorte zwart, donkerbruin of vos,” legt ze uit, “Maar soms zie je aan deze veulens al een grijzige ring rond de ogen. Als het veulen een schimmel ouder heeft, mag je er al vanuit gaan dat dit veulen naarmate het ouder wordt ook gaat vergrijzen. Sommige schimmels doen dit op een jaar tijd, andere doen er soms jaren over om uiteindelijk de schimmelkleur te krijgen. Er moet altijd een schimmelouder aanwezig zijn om een schimmel te krijgen, maar het is niet gezegd dat je uit 2 schimmels ook een schimmel krijgt, al is de kans daarop wel heel groot!”

Bestaan er albino paarden?

“Albino paarden zijn eigenlijk paarden die door gebrek aan pigment wit geboren worden. Ze zijn heel zeldzaam en men spreekt dan ook liever over ‘dominant witte paarden’ dan over albinisme. Deze paarden hebben een roze huid en zwarte ogen, niet te verwarren met de crèmello, perlino of smokey cream. Die ook kunnen ook wit lijken voor het oog, maar hebben wel altijd de kenmerkende blauwe ogen. Paarden die als veulen met een witte vachtkleur worden geboren, zijn inderdaad geen schimmels. Want een schimmel wordt altijd in een basiskleur geboren en wordt witter bij het ouder worden. Een dominant, echt wit paard wordt spierwit geboren.”

Wat is het verschil tussen een crèmello en een perlino?

“Dat zijn paarden die double dilute zijn. Dat betekent dat de basiskleur tweemaal verdund is met het crème gen. Ik vergelijk het altijd met koffie waar je melk (het crème -gen) ingiet. Giet je op je paard met de basiskleur vos éénmaal melk (crème) over dan verbleekt zijn kleur naar palomino. Giet je er echter nog eens melk (crème) over, dus dubbel zoveel dan wordt je vospaard een crèmello. En zo wordt een bruin paard waar twee keer een crème overgaat een perlino en een zwart paard met tweemaal het crème gen wordt een smokey cream. Je hebt altijd twee ouders nodig met crème om een double dilute of dubbel verdunde te krijgen, het veulen moet dus zowel van de moeder als de vader het crème gen overgeërfd krijgen, dubbel dus!”

Hoe krijg je dan een valkkleur of een palomino?

“Zoals eerder gezegd: een valk is een bruin paard die éénmaal het crème gen van één van zijn ouders heeft overgeërfd. Je moet altijd zeker een ouderpaard hebben met het crème gen om een valk te kunnen krijgen. Een palomino is een vospaard die éénmaal het crème gen van zijn ouders heeft overgeërfd.”

En wat is dan champagne en pearl?

[caption id=”attachment_102750” align=”alignright” width=”201”] Sparkling Gold is een Champagne Tobiano hengstje met ook nog het zilvergen[/caption]

“Zowel champagne als pearl zijn ook kleurgenen die de basiskleur van het paard veranderen. Een champagne die als basiskleur zwart heeft noemt men een classic champagne vachtkleur. Een bruin paard die het champagne gen heeft, is een amber champagne. Dan heb je nog de vos variant die gold champagne wordt genoemd. Pearl is ook op dezelfde manier verantwoordelijk voor de veranderingen qua vachtkleur, maar verdunt de basiskleur meer tot een roze kleur. Zowel champagne als pearl geven amberkleurige ogen. Daardoor kunnen deze twee kleurgenen soms verward worden met elkaar.”

“Je moet ook altijd bedenken dat een paard al deze verschillende genen kan dragen. Zo kan een zwart paard zowel het zilvergen, crème-gen en champagne dragen. Zo’n paard zal visueel er helemaal niet meer zwart uitzien en kan al deze verschillende genen ook doorgeven aan zijn nakomelingen.”

Welke verschillende bontpatronen heb je?

“Het bontpatroon zorgt bij paarden dat een deel van hun basisvachtkleur door grote witte vlekken wordt overlapt. Je hebt verschillende bontpatronen, zoals tobiano of platenbont, dat laatste is het meest voorkomende bontpatroon. Meestal kenmerkt zich dit doordat naast de witte vlekken op het lichaam en over de rug, het paard vaak ook vier witte benen heeft. Naast tobiano heb je ook de overo bontpatronen. Frame, splash en sabino overo zorgen elk op een andere manier voor witte vlekken op het paard. Frame overo is een paard die het LWO-gen draagt en heeft meestal grillige aftekeningen zoals bliksemschichten en zorgt ook vaak voor blauwe ogen bij het paard.”

Pas op met overo

“Een paard dat het LWO-gen draagt, mag nooit gecombineerd worden met een ander paard dat dit gen draagt. Dit omdat je dan kans hebt op een Lethal White Overo foal, LWO. Dit betekent dat je een homozygoot LWO-veulen krijgt, dat zowel van vader als moeder het LWO-gen heeft geërfd. Het veulen zal volledig wit zijn bij de geboorte, maar mist ook enkele levensnoodzakelijke organen en sterft binnen de 24 uur een pijnlijke dood. Daarom is het belangrijk om paarden die kans hebben om LWO positief te testen, dat eerst na te laten kijken voordat je hiermee gaat fokken. Zodat je de kans op een LWO-veulen uitsluit. Soms heeft een frame overo alleen een kleine buikvlek, dus je kunt niet altijd met het blote oog zien dat ze dit gen dragen!”

[caption id=”attachment_102749” align=”alignleft” width=”300”] Dit is Dekhengstje Magic, een splash overo met typisch wit hoofd en blauwe ogen, hij heeft ook witte benen en witte buik. Omdat Magic ook sabino overo is, heeft hij veel witte haren over heel zijn vacht.[/caption]

“Splash overo of witkopbont zorgt voor veel wit op het hoofd, brede blessen, blauwe ogen en meestal witte benen en buik. Terwijl bijvoorbeeld bij een tobiano meestal het wit boven over de rug loopt, zal bij een splash overo paard het wit van beneden naar boven lopen over hun vacht. Zo lijkt het soms alsof ze door de witte verf zijn gelopen.”

“Sabino overo is soms verwarrend met stekelharig en roan, het zorgt namelijk ook voor witte aftekeningen zoals witte benen en blessen, maar ook voor veel witte haren door de vacht, zoals je ook kan zien bij stekelharige paarden”.

[caption id=”attachment_102748” align=”alignright” width=”300”] Dit is Mystique. Ook zij is van mijn hengst Magic, zij heeft het ‘gewone’ bontpatroon gekregen van haar moeder en daarbij het sabino gen van de vader, waardoor haar aftekeningen erg uiteenlopend zijn geworden, witte haren over de vacht en ze zelfs blauwe ogen gekregen heeft.[/caption]

Vanessa: “Dit zijn een paar bekende vachtkleurvariaties bij paarden. Er zijn nog veel meer (kleur)variaties te benoemen die veroorzaakt worden door kleurgenen, zoals brindle, appaloosa en flaxen, laat staan als deze genen ook nog gecombineerd worden met elkaar. Je krijgt er wel de meest bijzondere kleurcombinaties van! Het is altijd weer spannend als er een veulentje geboren wordt wat voor kleur hij of zij heeft.”

Vachtkleur berekenen van je veulen

Wil je weten wat er uit een combinatie kan komen van kleuren en genen? Er is een website met een kleurencalculator waar je de kleur kunt laten berekenen voor je veulen. Deze geeft een indicatie geeft wat je kunt verwachten als je bepaalde kleuren en genen met elkaar kruist.

Bron: Bitmagazine.nl