Lusitano; barok paardenras uit Portugal

Herkomst van de naam

Dit paardenras dankt de naam aan Hispania Lusitania, kortweg Lusitania. Dat was een Romeinse provincie gelegen in het Iberisch Schiereiland. De naam is daarbij de Latijnse benaming voor ‘Portugal’. Naast het huidige Portugal besloeg de provincie Lusitania ook een regio van het huidige Spanje (de Extremadura).

Legendes over dit paardenras

Over het paardenras bestaan in de vroege geschiedenis diverse legendes. De Griekse dichter Homerus uit de 8^ste-eeuw v.C. beschreef Iberische paarden zo; “Zo snel als de wind en zoons van Podarge, de harpij die werd bevrucht door Zephyrus toen ze stond te grazen aan de oevers van de Oceanos.” Eeuwen later versterkte de Romeinse geschiedenisschrijver Plinius de Oudere deze legende. Hij schreef dat merries uit Lusitanië waren “bevrucht door de westenwind en nakomelingen kregen met een verbluffende snelheid.”

Romantiek omtrent het prille begin

Over de paardenfokkerij gedurende ruim twintig eeuwen ontbreken de details, waardoor suggesties dat Lusitano gelijke paarden al voor de jaartelling diens deden in de legers van veldheren als Hannibal berustten op een romantische gedachte. Ook de Portugese geschiedenis tussen 200 en 700 na Christus is een vaag schermergebied.

Feit is wel dat het Iberisch Schiereiland, waar de regio van Spanje (de Extremadura) en Portugal samen deel van uitmaakten, al vroeg bekend stonden om de kwaliteit van voortgebrachte paarden. Alle Iberische paardenrassen, zoals ook de Andalusiër en Alter Real, hebben dezelfde basis. Maar, ze hebben zich langs andere lijnen ontwikkeld door de afhankelijkheid van hun geografische leefgebied.

Het exterieur

Het hoofd van een Lusitano heeft een rechte of heel soms een iets bolle profiellijn (lichte ramsneus). Qua lichaamsbouw is het een een zeer gespierd paard met een fraai aangezette gewelfde hals en een brede diepe borst. Er is sprake van een duidelijke schoft en een ronde licht hellende croupe. De manen en staart zijn lang, dichtbehaard en golvend. De benen zijn sterk.

De stokmaat van de Lusitano ligt gemiddeld tussen de 150 - 165 centimeter. Elke effen kleur kan bij dit paardenras voorkomen, maar schimmel komt het meeste voor.

Stamboeken

In Portugal worden Lusitano’s sinds 1966 opgenomen in het stamboek voor het Puro Sangue Lusitano wat beheerd wordt door de Associação Portuguesa de Criadores do Cavalo Puro Sangue Lusitano (APSL). In de Verenigde Staten wordt het Portugese stamboek vertegenwoordigt door de United States Lusitano Association (USLA). Daarnaast is er een Amerikaans register dat in Noord-Amerika Iberische paarden, waaronder Lusitano’s, Andalusiërs en cross-breds registreert. Dit is de International Andalusian & Lusitano Horse Association (IALHA).

In Nederland zijn Lusitano fokkers en eigenaren van Lusitano’s ook verenigd, namelijk in de vereniging Lusitano Vrienden Nederland.

Karakteristieken

De Lusitano is een sensibel en mensgericht paard; op bewegingen van de ruiter of amazone zijn ze uiterst alert en ook de onderlinge vertrouwensband is heel belangrijk. Daarnaast zijn karakterkenmerken dat ze: speels, intelligent, betrouwbaar, werkwillig, vergevingsgezind, trots en dapper zijn. Dankzij hun atletische vermogen en behendigheid zijn ze zeer veelzijdig voor het verrichten van werk of sport.

Veelzijdig in traditioneel gebruik

Lustino’s zijn buitengewoon veelzijdig en hebben dit door de eeuwen heen getoond in werk en in sportieve prestaties. In de Portugeese rijscholen leerden ze vanaf de 16^e-eeuw om ingewikkelde oefeningen op te voeren. Op een heel ander vlak worden Lusitano’s ook ingezet als zeer gewaardeerde veedrijverspaarden. De Portugese cowboys (Campinos) gebruiken ze om vee en stieren te hoeden.

Onlosmakelijk is dit paardenras ook verbonden met het stierenvechten. Dit is in Portugal een aangelegenheid voor de aristocratie. In Portugal gaan de vechters altijd te paard en doden ze de stier niet in de arena. Het paard moet daarbij de aanvallen van de stier ontwijken en een reeks hoge dressuurbewegingen uitvoeren met elegantie en rust. In onze algemeen hedendaagse Nederlandse opvattingen is stierenvechten een wreed spektakel, waarvoor in de moderne samenleving geen ruimte is.

Jaarlijks wordt er, normaal gesproken als er geen sprake is van het coronavirus, in Golegã (Portugal’s hoofdstad van het paard) in november de ‘Golegã National Fair’ gehouden. Deze beurs zet Lusitano’s als paardenras geheel centraal. Het is onder meer een paardenbeurs waar fokkers samenkomen en waar traditionele shows met Lusitano’s opgevoerd worden.

Modern gebruik

In het modern gebruik is de Lusitano een uitblinker als klassiek dressuurpaard. Bij mennen, bij working equitation, als rijpaard, in het circus en voor het geven van shows is dit paardenras ook geschikt. Een enkele Lusitano excelleert daarnaast in springen.

Zeldzaam

Portugal telt naar schatting zo’n twaalfduizend Lusitano’s. Buiten Portugal om is de populatie in Frankrijk en Brazilië het grootste. Deze landen zijn dan ook belangrijke centra voor de fokkerij van dit paardenras. Op kleinere schaal is er ook sprake van fokkerij in Noord-Amerika (vanaf de 16^e-eeuw zijn er Lusitano’s verscheept naar Amerika), Groot-Brittannië en verspreidt door heel Europa. Wereldwijd zijn zo’n vierduizend fokmerries. Nederland heeft daarbij ruim vierhonderd geregistreerde Lusitanopaarden.

De Lusitano geldt echter als een zeldzaam paardenras. Mede gezien zijn historie als Iberisch paardenras en gezien het geringe aantal stamboeklijnen, zijn er initiatieven om de Lusitano op de UNESCO-werelderfgoedlijst te gaan plaatsen.

Bron: Bitmagazine.nl