Wetenschap: Winterdekens verhogen vitaliteit oude paarden
NieuwsOude paarden hebben het in de winter extra moeilijk. Bij oudere paarden is de kans op vermagering groter en is het op peil houden van de lichaamstemperatuur vaak moeilijk, zeker wanneer de temperatuur onder nul zakt. Uit onderzoek blijkt dat het dragen van een gevoerde winterdeken de vitaliteit van oudere paarden aanzienlijk verbetert, helpt bij temperatuurregulatie en stijve spieren versoepelt.
“Bij de meeste paarden beginnen de eerste ouderdomskwaaltjes rond de leeftijd van 20. Naar mate het paard ouder wordt, neemt de beweeglijkheid neemt af, ontstaan er soms ademhalings- en spijsverteringsproblemen, neemt spiermassa af en kunnen er problemen ontstaan met de hormoonhuishouding, immuniteit, bloedsomloop en temperatuurregulatie”, schrijft dr. Iwona Janczarek van de University of Life Sciences in Lublin in haar recente publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Veterinary Behavior.
‘In hoeverre draagt het dragen van een deken met de juiste dikte bij aan het vitaal houden van het oude paard?’
“Veel paardeneigenaren kiezen ervoor om hun oude paard, zelfs als deze niet meer getraind wordt, in de winter onder een (dikkere) deken te zetten. Dit maakte ons onderzoeksteam nieuwsgierig: in hoeverre draagt het dragen van een deken met de juiste dikte bij aan het vitaal houden van het oude paard?”
150 en 300 grams
“Gebaseerd op het literatuuronderzoek dat we voorafgaand aan het onderzoek hebben gedaan, gaan we er in onze hypothese vanuit dat het dragen van een deken de lichaamstemperatuur verhoogt en het de beweeglijkheid en spierontspanning van oude paarden verbetert. Daarbij houden we natuurlijk rekening met de mogelijke negatieve bijwerkingen van het dragen van een deken, zoals oververhitting en mate van discomfort.”
Het Poolse onderzoeksteam, dat naast Iwona bestond uit Marcjanna Wiśniewska, Elżbieta Wnuk-Pawlak en Izabela Wilk, onderzocht 24 Anglo-Arabische ruinen in de leeftijd tussen de 20 en 24 jaar. De paarden waren tijdens het onderzoek geheel gezond en verbleven al minstens een jaar op dezelfde stalling. De stallen van de paarden waren niet extra geïsoleerd en de paarden kwamen overdag buiten in de paddock. Hun eetpatroon bestond uit weidehooi en werd driemaal daags aangevuld met brok voor oudere paarden.
Gedurende de winter werden de paarden 30 aaneengesloten dagen in de gaten gehouden. De temperatuur in de stallen lag tussen de 3°C en 4°C. Buiten was het tijdens de onderzoeksperiode tussen de -4°C en -7°C. De paarden werden ongedeeld in vier groepen van zes. De eerste groep kreeg een ongevoerde kantoenen deken op, de tweede groep kreeg een 150 grams deken op, de derde groep een deken van 300 gram en de vierde (controle-)groep bleef dekenloos.
Hartslag, temperatuur en paslengte
Één keer per dag werden de dekens afgehaald voor een poetsbeurt voor gemiddeld 15 tot 20 minuten. Tijdens de koude winterdagen bleven de paarden gemiddeld een uurtje in de paddock: gedurende het onderzoek kwamen de paarden vijf dagen niet buiten, omdat de weersomstandigheden te slecht waren.
De onderzoekers namen tijdens het experiment driemaal de hartslag, de lichaamstemperatuur en de oppervlaktetemperatuur op. Dit werd gedaan op de eerste dag van het onderzoek, op de laatste dag vóórdat de deken werd afgenomen en op de laatste dag nadat het deken 60 minuten af was. De lengte van de passen in stap en draf twee keer geanalyseerd met een camera: zowel op de eerste als de laatste dag van het experiment.
Kouvatten
De onderzoeksresultaten waren volgens Iwona helder: “De lichaamstemperatuur was significant hoger bij de tweede meting op de laatste dag waarbij de paarden de dekens nog op hadden. Ook waren de paarden met een 150 grams en een 300 grams deken gemiddeld 0,5 tot zelfs 1,5 graden warmer. Hetzelfde ging op voor de oppervlaktetemperatuur, waarbij de huid van de paarden met de dikste deken ten minste 10 graden warmer was. Er was geen verschil in lichaamstemperatuur tussen paarden zonder deken en de paarden met een ongevoerde deken. De oppervlaktetemperatuur lag zo’n 6 graden hoger bij de paarden met een ongevoerde deken.”
“Het gebruik van een 150 en 300 grams deken heeft een significante invloed op de lichaamstemperatuur. Op oude paarden zou dit een positieve invloed kunnen hebben, omdat hun lichaamstemperatuur gemiddeld lager ligt dan die van jonge en volwassen paarden. Dit is doorgaans het gevolg van een verslechterende bloedsomloop, problemen met het metabolisme en afname van beweeglijkheid van de spieren en gewrichten. Het dragen van een deken lijkt hiermee een geschikte manier om het welzijn van oudere paarden te verbeteren.”
Een puntje van advies: “Het is daarbij wel erg belangrijk dat de deken zo veel mogelijk op blijft: zodra de deken wordt afgehaald, zakt de lichaams- en oppervlaktetemperatuur na ongeveer een uur naar de oorspronkelijke waarde. Je oude paard mét deken ineens een middagje buiten zetten zonder zijn deken is niet aan te raden. De paarden met deken hielden hun temperatuur echter wel langer vast dat paarden zonder of met een ongevoerde deken. Er is daarom gelukkig geen reden om aan te nemen dat je paard plotseling kouvat wanneer je de deken er even af haalt voor een poetsbeurt.”
Er was volgens Iwona geen enkele aanwijzing dat de dekens tot oververhitting of grote discomfort zorgen. “Al zijn er natuurlijk altijd paarden die het absoluut niet fijn vinden om een deken om te hebben. Om ervoor te zorgen dat je paard zo min mogelijk hinder ondervindt van zijn deken is een goede pasvorm erg belangrijk. Hier hebben we in het onderzoek overigens ook niet verder naar gekeken, we hebben voor onze onderzoeks-paarden namelijk relatief eenvoudige winterdekens zonder hals of staartflap gebruikt.”
Vitaliteit
“Het dragen van een deken blijkt niet alleen een positieve invloed te hebben op de temperatuur, maar ook op de hartslag. De hartslagvariabiliteit (het verschijnsel van variatie in de tijdsintervallen tussen hartslagen) nam af bij paarden met dekens. Het hartritme werd daarmee dus gelijkmatiger. Het hart van paarden op leeftijd functioneert minder effectief, waardoor het veel heftiger kan reageren op veranderingen in de omgeving, zo ook op winters weer. Het ‘van streek raken’ van de hartslagvariabiliteit vergroot de kans op overlijden door hartfalen. Een gelijkmatiger hartritme heeft daarnaast een positieve invloed op de effectiviteit van het autonome zenuwstelsel, dat naast voor de bloedsomloop ook voor spijsvertering, ademhaling en stofwisseling zorgt. Het dragen van een deken brengt het hart en zenuwstelsel als het ware tot bedaren en heeft daarmee een positieve invloed op de algehele vitaliteit van het oudere paard.”
Ook de beweeglijkheid werd onderzocht, maar daaruit volgden geen hele spectaculaire resultaten. “Al draafden de paarden met de dikste dekens wel iets ruimer dan de andere paarden. Waarschijnlijk komt dit omdat de deken de spieren in de achterhand, schouders en rug opwarmt.”
“Het is aan te raden om oudere paarden die moeite hebben om op temperatuur te blijven of erg veel last hebben van stijve spieren een dikke, gevoerde deken op te doen. Ook als je oudere paard nog geen echte ouderdomskwaaltjes heeft, kan het gebruik van een dunnere deken van 150 gram al een zeer positieve invloed hebben op zijn of haar algehele vitaliteit”, aldus Iwona.
