Is mijn paard wel gelukkig?

Equimed vertelt hoe je dat ziet.

Alles wat het paard zijn vermogen om normaal te reageren verstoort, wordt een ‘stressor’ genoemd. Dit kan alles zijn, van het heet, koud of honger hebben tot bang of gefrustreerd zijn. Het kunnen ook opwindende dingen zijn, zoals galopperen met de kudde of snoepjes krijgen.

Het is normaal en natuurlijk voor je paard om stressoren te ervaren. Ze leren ermee om te gaan zolang ze de tijd en vaardigheid hebben om deze uitdagingen aan te kunnen - zoals een beschutte plek die tegen wind en regen beschermt, gewassen om te eten als ze honger hebben, een kans om de effecten van een stressvolle training van zich af te lopen, enzovoorts. Maar met niet alle uitdagingen is makkelijk om te gaan.

Het paardenlichaam is een systeem dat goed om weet te gaan met stress. Stressoren stimuleren korte- en langetermijnresponsen. Kortetermijnresponsen omvatten een adrealinerush, ze geven energie om het paard in actie te zetten, wat hem weer in staat stelt om op de meest geschikte manier te reageren.

Bijvoorbeeld:

• Sociale isolatie: roep om vriendjes, luister naar antwoorden, beweeg naar een reünie.
• Honger: Kijk en ruik voor voedsel. Eet voedsel. In zware omstandigheden zoals sneeuw kan dit betekenen dat hij moet graven voor eten - dat is ook de reden dat paarden kappen als ze zich gefrustreerd voelen!
• Dreiging van aanval van roofdier: Ren van gevaar. Val aanvallers aan.

De langetermijnresponsen bevatten het loslaten van steroïdehormonen zoals cortisol, waardoor het paard zich lichaamsmiddelen langer vasthoudt en sneller herstelt. Adrenaline blijft niet lang in het systeem van het paard, cortisol wel.

Paarden die regelmatig aan stressoren worden blootgesteld - en dan vooral de stressoren die lastig te fixen zijn - blijven langer ‘gestrest’. Ze hebben het grootste deel van de tijd meer cortisol in hun lichaam en als dat chronisch is, is het niet gezond.

Hoe ‘bad hair days’ het gedrag van je paard beïnvloeden

Stel je eens voor dat je amper een oog dicht hebt gedaan, hebt liggen draaien in je bed en dat je pessimistische verbeelding de loop met je nam. Je wordt laat wakker met hoofdpijn, knoeit met je koffie en dan sta je ook nog eens vast in de file onderweg naar je werk.

Als je eindelijk het kantoor bereikt krijg je de schuld van dingen die buiten jouw schuld zijn gebeurd: de stagiaire heeft de orders niet op tijd doorgegeven en de klanten klagen over dagen dat jij er niet eens was. Moe en chagrijnig kom je eindelijk thuis en dan vertelt je man dat de koelkast leeg is. Hoe reageer je?

‘Trigger stapelen’ beschrijft hoe een reeks stressoren kunnen veranderen in een serieuze bad hair day en hoe ze ‘over de drempel gedrag’ kunnen veroorzaken, zoals hyper waakzaamheid en over-reactiviteit.

Vergelijk dat eens met hoe je waarschijnlijk had gereageerd op een goede dag. Paarden hebben ook weleens zulke dagen: elke keer als we ze laten leven in omstandigheden waar ze hun natuurlijke instincten en behoeften niet vrij kunnen vervullen en als ze worden blootgesteld aan eisen van mensen die ze niet begrijpen of waar ze bang voor zijn.

Zet je zelf eens in de hoeven van een paard dat ‘s nachts op stal moet staan, ver weg van zijn weidemaatjes. Hij heeft niet de vrije keus gehad over hooi, dus halverwege de nacht krijgt hij misschien honger. Paarden slapen maar vijf uur, en dat verdelen ze over kortere periodes, dus hij heeft heel veel tijd over.

De ochtend komt en zijn eigenaar is te laat op stal. De andere paarden zijn al gevoerd en op de weide gezet, hij moet wachten. Wanneer zijn eigenaar eindelijk komt eet hij snel zijn voer op en danst naar de weide, wat hem geschreeuw en getrek aan het touw bezorgt - dat touw is vanwege zijn frisheid alvast over zijn neus bevestigd.

Wanneer hij eindelijk buiten staat wordt duidelijk dat er een nieuw paard is in de al drukke weide en dat er nog maar weinig hooi over is in de ruif. Hij komt zijn dag door met afwisselend vechten en het ontwijken van de andere paarden.

Aan het einde van de dag wordt het erger als de andere paarden het tegen elkaar opnemen bij het hek over wie als eerste naar binnen mag, naar de plek waar weer vers eten is.

Als hij eindelijk mee naar binnen mag moet hij eerst nog mee naar de les die zijn eigenaar voor hem had gepland. Hij gaat veel te hard door het parcours dus zijn eigenaar heeft al besloten om een nieuw, scherper bit te proberen, in plaats van dat hij eerst naar het paard zijn motivatie om te haasten kijkt. Oh, en het zadel doet ook nog eens pijn, maar dat is de laatste twee jaar al niet meer gecontroleerd.

Paarden die leven met deze problemen: teveel tijd op stal, isolatie van andere paarden, vaak nieuwe paarden in de kudde, slecht passend tuig, pijnlijke rij- en leidprocedures krijgen elke dag te maken met trigger stapeling.

Ze weten vaak al dat er slechte dingen gaan gebeuren, maar niet precies wanneer, en ze maken zich erom druk. Deze paarden reageren door teruggetrokken en depressief te worden, ze zijn traag en reageren niet en soms hebben ze een uitbarsting. In andere gevallen zijn ze hyper waakzaam, over-reactief, en vaak gevaarlijk omdat ze bokken, schrikken en ongehoorzaam zijn. Allemaal omdat ze in de war zijn.

Dit is dan ook hoe we stress kunnen identificeren wanneer we een vermoeden hebben dat er meer zit achter het ongewenste gedrag en ongeluk van ons paard. Wanneer een paard een goed leven heeft, heeft hij veel vrijheid, voer en vriendjes. Goede menselijke metgezellen zijn voorspelbaar, duidelijk over hun bedoelingen en in hun instructies en laten hun paarden deelnemen aan activiteiten waarin ze kunnen slagen.

De mogelijkheid dat een paard plezier heeft is helemaal niet uitgesloten. Het is zelfs effectief omarmd.

Bron: Equimed