kleuren
kleuren

Welke kleur krijgt je veulen?

Nieuws

Na de dekking is het tijd om elf lange maanden te wachten tot je veulen geboren wordt. Je merrie staat rustig te grazen in de wei, maar jij blijft achter met een hoop om over te dromen: welke topkwaliteiten zal het veulen vererven van zijn ouders en welke kleur zal het hebben? Voorspellen of je een roze of blauw halstertje moet kopen wordt lastig, maar je kunt wel een goede gok doen op welke kleur het veulen zal gaan hebben. 


Om een goede gok te wagen op de kleur van je aanstaande veulen, moet je eerst de basiskleuren van zijn ouders weten. Voor de meeste basiskleuren - zoals vos, bruin, palomino of zwart - is het makkelijk. Kijk in de speciale kleurenkaart welke kleuren er mogelijk zijn. Het ligt echter wel aan het genenpaar van de ouders welke kleuren ze kunnen produceren. 

Genen


Elk dier heeft chromosomen in zijn cellen, die weer bestaan uit genen. Chromosomen komen altijd voor in paren, behalve bij de geslachtscellen en een paard heeft er dus ook altijd twee. De verschillende kopieën van een gen worden allelen genoemd. 

Hetero of homozygoot?


Als van een gen twee dezelfde allelen voorkomen, wordt het paard homozygoot voor de door dat gen gecodeerde eigenschap genoemd. Als hij twee verschillende allelen van het gen heeft wordt hij heterozygoot genoemd. Als een paard homozygoot is voor een bepaald gen, weet je zeker dat het veulen dit allel altijd overerft. Als een paard heterozygoot is voor het gen, dan is er 50% kans op het doorgeven van elk van de verschillende allelen.


Een zwart paard kan bijvoorbeeld homozygoot zijn voor zwart. Dat houdt in dat hij twee kopiëen van het genenpaar ‘zwart’ heeft, of heterozygoot, dan heeft hij een kopie zwart en een kopie vos. 


Als je twee paarden kruist die allebei heterozygoot zijn voor zwart (ze hebben allebei ook een vosgen), kunnen ze dus ook een vosveulen geven. Bij Friezen kan het bijvoorbeeld voorkomen dat er een vos wordt geboren. 



Dominant of recessief?


En dan heb je ook nog dominant en recessief. Een dominant allel heeft maar één allel nodig om zich te tonen, recessieve allelen hebben beiden nodig. Wanneer er één dominant en één recessief allel aanwezig zijn, zal het dominante allel geuit worden en is het recessieve niet zichtbaar. Dit heeft echter niets te maken met het doorgeven van genen aan het nageslacht, maar alleen met de zichtbaarheid op het paard zelf. Als een ouder twee verschillende allelen heeft, maakt het veulentje 50 procent kans op elk van beide allelen.

Schimmels


Schimmels dragen een dominant gen dat ervoor zorgt dat hun vacht geleidelijk aan wit wordt, een drager van het gen toont dus altijd schimmel en een schimmel zal dus altijd een ouder hebben die schimmel is. Wanneer je de kleur bij schimmels wilt gaan bepalen, is het handig om te weten wat de basiskleur is van je schimmel. Weet je dit niet? Dan kun je misschien opzoeken wat de kleuren waren van de ouders van je paard. 

Wanneer je weet wat de basiskleur is, kijk dan op de kleurenkaart welke mogelijkheden er zijn. Je hebt 50 procent kans op een schimmel. 

Roans


Wanneer je een roan hebt is het - net als bij schimmels - belangrijk dat je de basiskleur weet. Welke kleur zou er zitten als al die witte haren er niet waren? Als je een vos-roan hebt is het paard genetisch een vos. Een bruinroan is genetisch gezien bruin. 

Wanneer je die basiskleur weet, kijk dan in de kaart naar welke mogelijkheden er zijn. Daarna voeg je al die kleuren toe in zijn roan-vorm. Als je een bruinroan kruist met een vos, heb je kans op bruin, vos of zwart. Wanneer je dan de roanfactor toevoegt heb je kans op bruin, bruinroan, vos, vosroan, zwart of zwartroan. 

Wildkleur (dun)


Het wildkleurgen (dun) is eigenlijk hetzelfde als het roangen. Als je een dun paard hebt, is zijn basiskleur genetisch gezien bruin. Een red-dun is een vos en een grullo is genetisch gezien zwart. Voeg ook hier weer de wildkleurvariant toe aan de mogelijkheden. 

Als je bijvoorbeeld een wildkleur paard met een vos kruist, heb je de kans op bruin, vos en zwart. Voeg je daar een wildkleur-gen aan toe dan heb je kans op bruin, wildkleur, vos, red-dun, zwart en grullo. 


Het is ook mogelijk om meerdere verdunningsfactoren toe te voegen. Als je bijvoorbeeld een palomino en een wildkleur kruist, kijk je naar de kruising tussen palomino en bruin, je krijgt dan de mogelijkheid op een vos, bruin, zwart, palomino, valk of smokey black (zwart paard met een verdunningsgen) voeg vervolgens nog een wildkleur gen toe. 


Omdat het voor een paard mogelijk is meerdere verdunningen te dragen - bijvoorbeeld dun en cream - moet je daar ook rekening mee houden. Wanneer je een wildkleur met een palomino kruist heb je dus de kans op een vos, bruin, zwart, palomino, valk, smokey black, valk-dun (een paard dat cream én dun heeft), palomino-dun (een vos die cream én dun heeft) of een smokey black grullo (een zwarte die cream én dun draagt). 


Geen zin om het zelf uit te rekenen? Deze handige tool doet het voor je. 


Bron: Americas Horse Daily