Laurens
Laurens

Blog Laurens van Lieren: Eerst begrijpen, dan pas begrepen worden...

Nieuws

In mijn vorige blog schreef ik over het mooie principe van topsport, waarbij de enige weg naar boven loopt via de spiegel; je moet altijd kijken naar je eigen verantwoordelijkheid, jouw rol in het geheel, omdat dat het enige is waar je directe invloed op hebt. Maar wat onze sport (letterlijk!) wezenlijk anders maakt dan iedere andere topsport is natuurlijk het levende wezen waarmee we te maken hebben. De band tussen mens en dier is een hele bijzondere factor als het gaat om het leveren van topprestaties. Dit vergt naast balans, coördinatie en rijkunstig gevoel nog een hele extra dimensie, zoals ik het graag noem: de emotionele communicatie.



‘Als het gaat om het communiceren van emoties wordt er maar al te vaak vanuit de eigen belevingswereld geïnterpreteerd’


Bij veel ruiters en paardeneigenaren zie je die emotionele verbinding terug in het feit dat ze ook andere dieren hebben, bijvoorbeeld een hond. Dit is het unieke erfgoed van onze sport, de connectie tussen mens en dier, waarbij communicatie veel meer op emotioneel niveau dan op rationeel niveau plaats vindt. In mijn ogen is dit het contact houden met de natuur, het primitieve in ons, maar daarmee ook de absolute basis voor alle communicatie. Het heeft te maken met empathie, het kunnen aanvoelen of begrijpen van andermans situatie en vanuit andermans standpunt kunnen denken, om zo uiteindelijk iemand tot begrip te laten komen voor hetgeen jij wilt communiceren. Dit principe wordt maar al te vaak geschonden in de communicatie tussen mens en dier. Maar misschien nog wel vaker tussen mensen onderling, niet in de laatste plaats door mijzelf. Als het gaat om het communiceren van emoties wordt er maar al te vaak vanuit de eigen belevingswereld geïnterpreteerd. Zodra er over emotie gecommuniceerd wordt moet de ontvanger zijn eigen emoties even buiten beschouwing kunnen laten en eerst proberen de emotie en belevingswereld van de ander te begrijpen. Het probleem is echter dat we vaak al oordelen over wat er gecommuniceerd wordt, vanuit de intentie om te antwoorden, in plaats van te begrijpen. Een oordeel komt vanuit de eigen belevingswereld, en staat dus altijd inzicht in de belevingswereld van de ander in de weg. Voordat het te abstract wordt een voorbeeld uit de recente praktijk...




‘Het probleem is dat we vaak al oordelen over wat er gecommuniceerd wordt vanuit de intentie om te antwoorden, in plaats van te begrijpen’



Afgelopen week is voor mij en mijn schoonfamilie een zware, emotionele week geweest. Enige weken geleden ging het niet zo goed met een nog jonge hond van mijn schoonouders. Een prachtige uit de kluiten gewassen blonde labrador, een heerlijke wildebras die een fantastisch leven genoot samen met zijn zusje (en de rest van de beestenboel bij familie Maas). Maar hij miste opeens zijn bruisende energie, vergat zijn eetlust, en het was duidelijk dat er iets mis was. Na vele ritjes naar de dierenarts en het steeds verder verzwakken van Jim bleek uiteindelijk dat hij leukemie had in een ver gevorderd stadium. De artsen konden niets meer doen voor hem, en er was nog maar één uitweg uit zijn lijden. Jim keerde niet meer terug naar huis... Mijn schoonouders waren zeer verdrietig, en ook Lynne en ik waren aangegrepen door dit verlies. We zijn die avond met ons jonge gezin (Lynne, Brent en ik, en onze zes-jarige veel te grote Chihuahua James) naar het strand gegaan om daar een goede wandeling te maken. We bespraken hoeveel we hadden om dankbaar voor te zijn. Zo ook voor het feit dat James nog steeds bij ons was. Enige tijd geleden hing ook zijn leven aan een zijden draadje, maar door zijn vechtlust (en die van Lynne) was hij volledig hersteld van een heftige epileptische aanval en daaruit volgende comateuze toestand. Met medicijnen leefde hij nu precies hetzelfde leven als daarvoor, en dat was volgens de artsen een klein wonder. We konden niet vermoeden welk onheil ons te wachten stond...


Diezelfde nacht kreeg James opnieuw een aanval van epilepsie, maar nu was het zo heftig (cluster) dat hij er niet meer uitkwam. In de kliniek hebben ze met valium en later zelfs met narcose geprobeerd het centrum in zijn hersenen waar de kortsluiting plaats vond stil te leggen, maar helaas zonder resultaat. 36 uur later moest Lynne ongetwijfeld de moeilijkste beslissing uit haar leven nemen, om haar trouwste vriendje zijn rust te gunnen...




‘Het maakt het gemis niet minder, maar wel draaglijker als blijkt dat er mensen zijn die je verdriet begrijpen’



Na dit dramatische weekend waren er gelukkig veel steunbetuigingen, van heel veel meelevende (dieren)vrienden. Het maakt het gemis niet minder, maar wel draaglijker als blijkt dat er mensen zijn die je verdriet begrijpen. Maar er was ook iemand die, wellicht met de beste intenties, probeerde het verlies wat te relativeren. “Het is maar een hond hè”, was de uitspraak waarmee hij het lijden bij de familie Maas dacht te kunnen verlichten. Oeps... Dat was een oordeel vanuit zijn eigen belevingswereld, zonder zich eerst te verdiepen in de beleving van de ander. Zonder te begrijpen welk verdriet de ander werkelijk voelde. Er zullen misschien mensen denken, ja hij heeft nog gelijk ook. Dat was ook één van mijn gedachten, wel pas in tweede instantie. Het kan natuurlijk veel erger. We zijn vooralsnog zelf allemaal in goede gezondheid. Maar gelijk hebben, vanuit wiens perspectief dan ook, heeft niets te maken met begrip of emotionele communicatie. Dat begint met empathie, het inzicht in iemands belevingswereld. Je hoeft niet hetzelfde te voelen om toch te kunnen begrijpen wat de ander voelt. Als de ander zich begrepen voelt staat hij ook open voor communicatie vanuit jouw beleving, en als er geen emotie meer gecommuniceerd wordt, misschien dat je dan wat kunt zeggen om dingen in het juiste perspectief te plaatsen. Maar eerst zul je jouw wereld open moeten stellen voor de wereld van de ander. Begrip is als psychologische zuurstof, als de ander emotioneel kan ademen is er ruimte voor wederzijdse communicatie.




‘Je hoeft niet hetzelfde te voelen om toch te kunnen begrijpen wat de ander voelt’



Laat dit nou precies hetzelfde werken bij paarden! Een paard dat zich begrepen voelt zal veel meer open staan voor communicatie vanuit de ruiter. Maar al te vaak proberen we als leider (ruiter/amazone) onze wil duidelijk te maken aan het paard, zonder te begrijpen welke signalen het paard ons zendt. Sommige paarden zijn makkelijker te overstemmen dan andere, maar dat neemt niet weg dat het onze taak als mens is om te leren de signalen van het paard op te merken en in het juiste perspectief te interpreteren. Deze communicatieve (of emotionele) vaardigheden zijn bij alle paarden van belang, maar vooral in de omgang met (sommige) merries komen eventuele tekortkomingen op dit gebied duidelijk naar voren. Vaak wordt er dan gezegd dat merries lastig zijn... Ja, het is een uitdaging om daarmee om te kunnen gaan. Je zult je nóg meer moeten ontwikkelen op het gebied van emotionele communicatie. Maar dat is een essentieel onderdeel van onze sport! En één van de belangrijkste bestaansredenen van onze sport als erfgoed voor de toekomst, waardoor mensen in contact blijven komen met deze basale principes van communicatie.


Deze blog draag ik op aan Jim en James. Jullie worden gemist, voor altijd in ons hart.


Groet,



Laurens van Lieren


Ruiter & Trainer | Directeur Sportief Dressuur bij CHIO Rotterdam | Commentator paardensport bij NOS Studio Sport | Eigenaar bij Laurens van Lieren Dressage B.V.