Tong
Tong Foto: Arnd Bronkhorst | Arnd.nl

Hoe zit dat: Kunnen paarden ons voor de gek houden?

Gedrag Opvallend

“Hij was vandaag zo ondeugend, hij hield me gewoon voor de gek!” Je hebt het vast weleens gehoord in de stalgangen. Van paarden die doen alsof ze ergens bang voor zijn of zelfs kreupelheid faken om onder het werk uit te komen, het komt nog regelmatig voorbij. Maar is een paard echt zo slim dat hij ons voor de gek kan houden? 

Gedragsdeskundige Janina van der Drift legt het uit.

Paardenbrein

Als het over voor de gek houden gaat moeten we eerst kijken naar de hersenen van het paard. “Wij mensen kunnen reflecteren en fantaseren”, begint Janina. “Dat komt door onze prefrontale cortex.” 

De prefrontale cortex is betrokken bij cognitieve en emotionele functies zoals net nemen van beslissingen, plannen, sociaal gedrag en impulsbeheersing. Janina: “Wij kunnen nadenken over gisteren en morgen en dingen in ons hoofd halen. Een paard kan dat niet, hij reageert puur en alleen op de omgeving. Hij kan niet terugdenken en zijn hersenen zijn dan ook niet in staat om expres stoute dingen te doen.”

Schrikken

Maar hoe zit het dan met het paard dat steeds schrikt in dezelfde hoek, terwijl er duidelijk niets meer aan de hand is? “Hij heeft dan geen plan bedacht om zijn ruiter eraf te gooien, maar is waarschijnlijk één keer echt geschrokken en maakte een bokkesprong waardoor zijn ruiter een fractie van een seconde het contact verloor. Dat contactverlies was voor hem zo’n fijn gevoel – dat loslaten werkt belonend – dat hij dat gevoel vaker wil hebben en dus vaker gaat schrikken.” 

Een schrikachtig paard houd je onbewust wat strakker vast. “Je sluit hem als het ware op tussen teugel en been. De kans bestaat dan dus dat hij vaker gaat ‘schrikken’, gewoon om maar even los te zijn van al die druk, want zelfs de meest goede ruiter raakt dan toch even uit balans. Vervolgens kom je in een cirkel terecht en gaat je paard dat fijne gevoel steeds vaker opzoeken.”

Als je paard hard schrikt, is het het beste om hem zo snel mogelijk stil te laten staan. “Een paard zit zo in elkaar dat de hoeveelheid adrenaline die vrijkomt afhangt van de snelheid die hij kan maken en de afstand die hij af kan leggen. Hoe verder hij kan vluchten, hoe groter de schrikreactie is en hoe beter hij het dus onthoudt. Dat onthouden werkt natuurlijk wel zo makkelijk in de natuur. Als hij dus de eerste keer in de hoek schrikt, is het zaak om hem zo snel mogelijk stil te laten staan. Dan bestaat de kans dat hij het geen volgende keer doet.”

‘Een paard bedenkt niet dat je afstapt als hij doet alsof hij kreupel is’

Faken?

En hoe zit het dan met paarden die ‘doen alsof ze kreupel zijn’? “Een paard bedenkt niet dat je afstapt als hij doet alsof hij kreupel is en dat hij dan dus terug mag naar de wei of naar stal. Zijn hersenen zijn daartoe niet in staat. Ik geloof ook echt niet dat ze kreupelheid kunnen faken. Als hij aan de longe niet kreupel is en onder het zadel wel zit er wellicht iets niet fijn in de rug en kun je hem het beste na laten kijken.”